Halkidiki Greece
Back
Next
ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΕΛΛΑΣ
Byzantine Towers of Halkidiki

Γενικές πληροφορίες
(General Information)

Βυζαντινοί Πύργοι στη Χαλκιδική
Βυζαντινοί Πύργοι στη Χαλκιδική
Saturday, March 20, 2021

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των πηγών και των αρχαιολογικών καταλοίπων, θα πρέπει να υπήρχαν τον 14ο αιώνα σε ολόκληρη τη Χαλκιδική (εκτός του Αγίου Όρους) περισσότεροι από 70 πύργοι, οι οποίοι ήταν στη συντριπτική τους πλειονότητα μετοχιακοί. Πολλοί από αυτούς τους πύργους ήταν πολυώροφοι και δέσποζαν σε επίκαιρες θέσεις, κυριαρχώντας στο τοπίο με το ύψος και τον όγκο τους, από τους οποίους οι περισσότεροι καταστράφηκαν το 1821 και λιθολογήθηκαν από το 1922 και εξής. Όλοι οι σωζόμενοι πύργοι έχουν ορθογώνια κάτοψη, είναι κτισμένοι με ασβεστοκονίαμα και αργολιθοδομή, στην οποία παρεμβάλλονται αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη και οπτόπλινθοι. Κάποιοι έχουν κεραμοπλαστική διακόσμηση. Για την αρτιότερη οργάνωση της εκμετάλλευσης των κτημάτων τους, των λεγομένων «μετοχιών», οι μονές οικοδόμησαν μεγάλα και σύνθετα οικοδομικά συγκροτήματα, ονομαζόμενα «καθέδρα», σε στρατηγική θέση του κάθε σημαντικού μετοχιού. Τα συγκροτήματα αυτά είχαν, συνήθως, φρουριακή διάταξη των επί μέρους κτισμάτων, τα όποια περιέβαλλαν μίαν αυλή. Συνήθως ένας ισχυρός πύργος κατελάμβανε την πλέον πρόσφορη πλευρά του συγκροτήματος, του οποίου η αμυντική ικανότητα ενισχυόταν, σε κάποιες περιπτώσεις, με έναν «μπαρμπακά», δηλαδή έναν χαμηλότερο φρουριακό περίβολο. Ή σκοπιμότητα ίδρυσης των μετοχιακών πύργων είναι ευεξήγητη, εάν μάλιστα λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι τα μετόχια ήσαν ισχυρές οικονομικές μονάδες και προσείλκυαν συνεχώς το ενδιαφέρον ποικίλων πλιατσικολόγων. Τα ιστορικά στοιχεία που διαθέτουμε για τους βυζαντινούς πύργους των αγιορειτικών μετοχίων στη Χαλκιδική προέρχονται κατά κύριο λόγο από τα έγγραφα των μονών του Αγίου Όρους. Με βάση τις πληροφορίες των πηγών και τα μέχρι σήμερα αρχαιολογικά δεδομένα, είναι προφανές ότι οι περισσότεροι πύργοι στα μετόχια του Αγίου Όρους στη Χαλκιδική οικοδομήθηκαν μετά το 1260 και στον ιδιαίτερα άστατο 14ο αιώνα.
Θα πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι, εκτός από τους αγιορείτικους, υπήρχαν και άλλοι πύργοι στην Χαλκιδική. Σήμερα σώζονται «Ολόκληροι» μόνον δύο (του Προσφορίου στην Ουρανούπολη και του Αγίου Παύλου στην Νέα Φώκαια) και άλλοι σε ερειπιώδη κατάσταση ή μόλις διακρινόμενοι.

ΠΥΡΓΟΙ ΑΝΑ ΔΗΜΟ

ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ:

● Πύργος Προσφορίου ή Πύργος Λοκ (Ουρανούπολη)
● Πύργος της Κρούνας (Ιερισσός)
● Πύργος Μαντέμ Αγά (Άλσος Αριστοτέλη Στάγειρα)
● Πύργος Σιδηροκαυσίων (Στάγειρα)
● Πύργος στα Πυργούδια (Νέα Ρόδα)
● Πύργος Οζολίμνου (Ξηροπόταμος-Ιερισσός)
● Πύργος Κουτσακίου (Ιερισσός)
● Ο πύργος στο Γομάτι (Γομάτι)
● Ο πύργος των Πυργαδικίων (Πυργαδίκια)
● Ο πύργος στο Δεβελίκι (Πύργος-Δεβελίκι)
● Ο πύργος του Σκορπίου (Ιερισσός)
● Ο πύργος στα Πυργούδια (Νέα Ρόδα)
● Ο πύργος του Κοκκινόλακκα (Ιερισσός)
● Ο Βατοπεδινός πύργος της Λαδιάβας (Περιοχή Πρόβλακα)
● Ο πύργος της Μεγίστης Λαύρας (Περιοχή Πρόβλακα)
● Ο πύργος της μονής Εσφιγμένου (Περιοχή Πρόβλακα)
● Ο πύργος της μονής Χελανδαρίου (Περιοχή Πρόβλακα)

ΔΗΜΟΣ ΣΙΘΩΝΙΑΣ:

● Πύργος Ψαλίδας (Νικήτη)
● Πύργος Χρυσοκάμαρου (Μυτάρι-Άγιος Νικόλαος)
● Ο πύργος του Λογγού (Συκιά)

ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ:

● Πύργος Ζωγράφου (Ζωγράφου)
● Πύργος Μετοχίου Νέας Τρίγλιας (Νέα Τρίγλια)
● Ο πύργος του Στομίου (Νέα Καλλικράτεια)

ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ:

● Πύργος Αγίου Παύλου (Νέα Φώκαια)
● Πύργος Σταυρονικήτα ή Πύργος Πίνακα (Σάνη)
● Πύργος Σωλήνος (Καλλιθέα)
● Πύργος Παλαιοχριστιανικής Σωλήνος (Καλλιθέα)

ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ:

● Πύργος Γαλάτιστας (Γαλάτιστα)
● Πύργος Μαριανών (΄Ολυνθος)
● Ο πύργος της Ολύνθου (΄Ολυνθος)
● Ο Ξηροποταμινός πύργος (Ορμύλια)
Send Comments

Οι 9 πύργοι της Χαλκιδικής που είναι καλά διατηρημένοι
(Αλφαβητικά-Links):

ΧΑΡΤΗΣ GOOGLE

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Saturday, March 20, 2021
Ιωακείμ Παπάγγελος, Δρ. Αρχαιολόγος - «Περί των πύργων της Χαλκιδικής».
Ιωακείμ Παπάγγελος, Δρ. Αρχαιολόγος - «Η Χαλκιδική κατά τους Μέσους Χρόνους».
Κωνσταντία Δρόσου - μηχανικός της 10ης ΕΒΑ - «Πυργοειδείς μνημειακές κατασκευές από τοιχοποιία. Τυπολογία, αποτίμηση, ενίσχυση του φέροντα οργανισμού».
Πασχάλης Ανδρούδης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Δρ. Αρχαιολογίας - «O ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ».
Πασχάλης Ανδρούδης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Δρ. Αρχαιολογίας - «Οι βυζαντινοί πύργοι της Χαλκιδικής: ιστορικές και αρχαιολογικές μαρτυρίες».
Πλούταρχος Θεοχαρίδης, Αρχιτέκτων ΥΠ.ΠΟ.Τ. - «Κοσμική μεσαιωνική αρχιτεκτονική».
Ηλίας Κολοβός, Επίκουρος Καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας - «Κατάληψη του χώρου και μοναστηριακή γαιοκτησία στην οθωμανική Χαλκιδική (15ος-16ος αι.)».
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ 2ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ν. ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ - «Αγιορείτικα μετόχια του τόπου μου».
Χρήστος Καραστέργιος, Περιοδικό Κύτταρο Ιερισσού - «Πύργος της Κρούνας».
Μελέτη - «Η ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ».
Αναστ. Κ. Ορλάνδος - «Βυζαντινός πύργος παρά την Όλυνθον».
Mαρία Λιλιμπάκη- Σπυροπούλου, ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ - «ΤΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 1912-1960».
10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων - «ΠΥΡΓΟΣ ΟΥΡΑΝΟΥΠΟΛΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ».
Ιωακείμ Παπάγγελος & Πλούταρχος Θεοχαρίδης - «Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΑΝΟΥΠΟΛΗΣ».(1997)
Ν. Αλιμπέρτης - «Μουσειολογική προσέγγιση του Μουσείου στον Πύργο της Ουρανούπολης».
ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ - «Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΙΟΥ».
Λήδα Τόσκα-Ζαχάρωφ, 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων - «Παλαιά εκκλησιαστικά έντυπα των ναών της Ν. Τρίγλιας, ΣΟΥΦΛΑΡ - Ν. ΤΡΙΓΛΙΑ».

Ιστοσελίδα: https://www.kastra.eu/
Ιστοσελίδα: https://byzantinecastle.blogspot.com/
Ιστοσελίδα: http://protostrator.blogspot.com - «O πύργος των Μαριανών».
Ιστοσελίδα: https://www.galatista.gr/ «Ο βυζαντινός πύργος».
Ιστοσελίδα: http://www.dimosaristoteli.gr/gr/sights/prosforiou-tower

ΕΡΕΥΝΑ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΗ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ-ΧΑΡΤΩΝ-ΚΕΙΜΕΝΩΝ:
Βαγγέλης Κατσαρίνης
Ηλεκτρονικός - Κατασκευαστής Ιστοσελίδων Διαδικτύου
© Sunspot Web Design 2008-2023 ®
Send Comments

Οι πύργοι που έχουν καταστραφεί

Saturday, March 20, 2021
Τα ιστορικά στοιχεία που διαθέτουμε για τους βυζαντινούς πύργους των αγιορειτικών μετοχίων στη Χαλκιδική προέρχονται κατά κύριο λόγο από τα έγγραφα των μονών του Αγίου Όρους. Οι πύργοι των μονών του Άθω στη Χαλκιδική διαδραμάτισαν σπουδαίο και πολλαπλό ρόλο στην αμυντική οργάνωση του χώρου και στην προστασία των μετοχιαρίων μοναχών και των παροίκων που ήταν εγκατεστημένοι εκεί κατά τη μεσοβυζαντινή και την υστεροβυζαντινή περίοδο, αν αναλογιστούμε μάλιστα και την απουσία ισχυρών κάστρων και άλλων οχυρώσεων στη χερσόνησο. Πολλοί μάλιστα πύργοι φαίνεται ότι οικοδομήθηκαν από τις μονές του Αγίου Όρους στα μετόχια τους στη Χαλκιδική μετά τις καταστροφικές επιδρομές των Καταλανών (1307-1309), αλλά και τις συνθήκες γενικής ανασφάλειας που επικράτησαν κατά τις επόμενες δεκαετίες. Οι πύργοι πάντως χρησιμοποιούνταν κυρίως ως οχυρά-καταφύγια σε έκτακτες περιστάσεις αλλά και ως κατοικίες. Με την πάροδο του χρόνου οι πύργοι της Χαλκιδικής (αλλά ιδιαίτερα εκείνοι των μονών του Αγίου Όρους) άλλαξαν μορφή και εσωτερικές διαρρυθμίσεις και χρήσεις, με προσθήκες και μετασκευές. Οι περισσότεροι πύργοι της Χαλκιδικής καταστράφηκαν μαζί με τα υπόλοιπα κτίσματα των αγιορειτικών μετοχίων από τους Οθωμανούς κατά την Επανάσταση της χερσονήσου του 1821.  Άλλοι πύργοι της Χαλκιδικής κατέρρευσαν από την πολυκαιρία, αλλά και από φυσικά αίτια, όπως σεισμούς (είναι γνωστός ο σεισμός του έτους 1585, κατά τον οποίο πολλοί πύργοι των μονών έπεσαν καὶ στον Προαύλακα, δηλαδή στην περιοχή της «διώρυγας του Ξέρξη», κοντά στα σημερινά Νέα Ρόδα). Σημαντική αιτία περαιτέρω ερείπωσης των πύργων υπήρξε και η ανθρώπινη εγκατάλειψη ή δραστική επέμβαση, όπως για παράδειγμα η εκτεταμένη λιθολόγηση των τοιχοποιιών τους από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες (μετά το 1922).

ΕΡΕΙΠΩΜΕΝΟΙ ΠΥΡΓΟΙ

● Ο πύργος του Στομίου. Τα λιγοστά κατάλοιπα της βάσης του διακρίνονται στον κάμπο ΒΔ της Νέας Καλλικράτειας, αμέσως ΒΔ του εξωκλησιού του Αγίου Τρύφωνος. Πρόκειται για τον πύργο που έκτισε η μονή Ξενοφώντος, προ του 1338, για την προστασία του μεγάλου μετοχιού της «του Στομίου». Το 1345 ο πύργος περιβαλλόταν από «έξω τείχος» και αναφέρεται ότι τότε, πολλοί κάτοικοι της περιοχής κατέφευγαν στο οχυρό σε περίπτωση ανάγκης. Ο πύργος σωζόταν κατοικήσιμος μέχρι και την δεκαετία του 1930.
Το 1338 υπήρχε και ένας άλλος «παλαιός πύργος ιστάμενος επί του κρημνού», ο οποίος ταυτίζεται με τα λιγοστά θεμέλια που διακρίνονται στην άκρη του κρημνού, πάνω από το λιμάνι της Νέας Καλλικράτειας.
Ένας άλλος πύργος με πέντε πατώματα οικοδομήθηκε, μεταξύ των ετών 1378 και 1405, στο προς βορρά χωριό «Αβραμίται», το οποίο λίγο αργότερα έγινε μετόχι της μονής του Αγίου Παύλου. Ο πύργος σωζόταν μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα στην θέση του μεταγενέστερου ενοριακού ναού του προσφυγικού χωριού που διατηρεί το όνομα της μονής.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.321176, 23.053141
● Στην ευρεία περιοχή του πύργου του Ζωγράφου αναφέρονται και άλλοι τρεις πύργοι: στο προς νότο γειτονικό μετόχι της μονής Κασταμονίτου, όπου διακρίνεται και η τετράγωνη βάση του, στο μετόχι της μονής Δοχειαρίου «του Ρωσαίου» στην σημερινή Νέα Τρίγλια (1341) και στο προς δυσμάς μετόχι της μονής Ιβήρων, το λεγόμενο «Καραμάν». Ο τελευταίος βρισκόταν στον «Κάτω Βολβό» και φαίνεται ότι υπήρχε ήδη το 1079 και έχουμε την περιγραφή του από έγγραφο του 1104. Δυτικότερα, στην παραλία του «Καλόκαμπου», νοτίως της Σωζοπόλεως, αναφέρεται πύργος της Μεγίστης Λαύρας (1321).
● Βόρεια του πύργου της Σάνης, στο μετόχι της μονής Διονυσίου, το λεγόμενο «Μαρίσκιν», οι μοναχοί είχαν υποσχεθεί το 1408 «ίνα ποιήσωσιν πύργον προς φυλακήν και ασφάλειαν των οίκησόντων». Πλην όμως μέχρι το 1418 δεν είχαν τηρήσει την υπόσχεσή τους, οπότε τον ανήγειρε ο δεσπότης (=βασιλεύς) της Θεσσαλονίκης Ανδρόνικος Παλαιολόγος. Ο πύργος αυτός πρέπει να βρισκόταν κάπου κοντά στον ανακαινισθέντα προσφάτως μετοχιακό ναό του Προδρόμου.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.133359, 23.354775
● Ο πύργος του Σωλήνος. Βρίσκεται στην ομώνυμη παραλία της Καλλιθέας και σώζεται σε ύψος μόλις δύο μέτρων. Θεμελιώθηκε πάνω στους στυλοβάτες που χώριζαν τα κλίτη ερειπωμένης παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Πρόκειται για μικρό και ασθενή πύργο, ο οποίος φαίνεται να είναι κτίσμα του 13ου-14ου αιώνα., για τον οποίον δεν έχουμε καμιά ιστορική μαρτυρία. Στην προς βορρά βραχώδη πλαγιά, μέσα στα οικιστικά όρια του υστεροβυζαντινού χωριού του Σωλήνος, διακρίνεται ο λιθοσωρός ενός ακόμη παρόμοιου πύργου.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.062817, 23.460823
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.064170, 23.459642
● Ο πύργος της Ολύνθου. Τα λιγοστά κατάλοιπα της βάσης του διακρίνονται στο φρύδι της ΝΔ άκρης του προϊστορικού οικισμού της αρχαίας Ολύνθου. Ανήκε στο μετόχι της μονής Κασταμονίτου το λεγόμενο «Μυριόφυτον». σε έγγραφο του 1459 αναφέρεται ότι «εν τω ύψει του πύργου τούτου (ευρίσκεται) σταυροθόλιος ναός της ομοουσίου και ζωοποιού Τριάδος».
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.293056, 23.358325
● Ένας άλλος πύργος υπήρχε στο μετόχι του Αγίου Γεωργίου της Μονής Βατοπεδίου στον Άγιο Μάμαντα (στο συγκρότημα του ΚΕΓΕ), χτίστηκε γύρω στα 1329, και σε ερειπιώδη κατάσταση ορθωνόταν μέχρι το 1874.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.247364, 23.329477
● Ο Ξηροποταμινός πύργος στην Ορμύλια. Περί τα χίλια μέτρα νότια της Ορμύλιας και νοτιανατολικά της τούμπας του Ανεμόμυλου, διακρίνονται τα λιγοστά κατάλοιπα της βάσης του μετοχιακού πύργου της μονής Ξηροποτάμου, ο οποίος αναφέρεται ήδη το 1414. Ο εύφορος κάμπος της Ορμύλιας ήταν, στο μεγαλύτερο μέρος του, μετοχιακός και αναφέρεται η ύπαρξη των πύργων της Μεγίστης Λαύρας κοντά στα Ψακούδια (1324), της μονής Δοχειαρίου κοντά στον ανεμόμυλο (1409) και της μονής Βατοπεδίου, ο οποίος ήταν «νεωστί» κτισμένος το 1330 και βρισκόταν κοντά στο Πνευματικό Κέντρο. Το τοπωνύμιο «Πύργος», στον λόφο αμέσως αριστερά από την εκβολή του ποταμού, θα πρέπει να σημαίνει ότι κάποτε υπήρχε εκεί πύργος.
● Ο πύργος στην Ψαλίδα της Νικήτης. Περί τα δύο χιλιόμετρα νότια της Νικήτης και στην μέση περίπου του ισθμού της Σιθωνίας, διακρίνεται η βάση του πύργου, ο οποίος ερευνήθηκε ανασκαφικά το 1992. Σώζεται σε ύψος μέχρι τρία μέτρα, δηλαδή μόνον η στάθμη κάτω από την υπερυψωμένη είσοδο. Πρόκειται για κτίσμα του 13ου-14ου αιώνα το οποίο καταστράφηκε από πυρκαγιά κατά τα μέσα του 14ου αιώνα. Από τα ευρήματα συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για μη μοναστηριακό πύργο και ίσως να ανήκε σε κάποιον από τους «στρατιώτες» τους προερχόμενους «από του θεσσαλονικαίου μεγάλου άλλαγίου» στους οποίους δόθηκε κλήρος στην περιοχή, περί το 1300. Στην περιοχή αναφέρονται και άλλοι δύο πύργοι: ο πύργος του Νεακίτου, μετοχιακός της μονής Ξενοφώντος, κτισμένος μεταξύ των ετών 1300-1318, στην θέση του ενοριακού ναού του Αγίου Νικήτα Νικήτης και ο «παλαιόπυργος», ο οποίος αναφέρεται ήδη το 1312 και βρισκόταν στην θέση «Ανεμόμυλος», μέσα στον νέο οικισμό της Νικήτης.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.221868, 23.691754
● Ο πύργος του Λογγού. Μέσα στην Συκιά και δίπλα στον ενοριακό ναό, υπήρχε, μέχρι και τον 19ον αιώνα, ένας «παλαιός πύργος», ο οποίος κατεδαφίσθηκε για να κτιστεί στην θέση του σχολείο. Ίσως να πρόκειται για τον πύργο του μεγάλου μετοχιού που είχε η Μεγίστη Λαύρα στην περιοχή κατά τον Ι4ον αιώνα.
● Ο πύργος του Αγίου Νικολάου του Χρυσοκαμάρου στην περιοχή «Πύργος» του Αγίου Νικολάου σώζονται τα λιγοστά ερείπια ενός πύργου, ο οποίος οχύρωνε τον στενό ισθμό της χερσονησίδας «Μυτάρι». Εκεί, σε θέση κατοικημένη ήδη από τα προϊστορικά χρόνια, διακρίνονται τα ερείπια αρχαίας πόλης, πιθανώς της Σίγγου. Στις αρχές του 11ου αιώνα. υπήρχε εκεί το μονύδριο του Αγίου Νικολάου του Χρυσοκαμάρου, το οποίο παραχωρήθηκε σαν μετόχι στην νεοσύστατη μονή Ξενοφώντος. Ο πύργος και το μετόχι φαίνεται να καταστράφηκαν κατά τον 14ο-15ο αιώνα.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.252519, 23.723069
● Ο πύργος της Περιγαρδικείας. Η περιοχή των Πυργαδικίων ήταν μετόχι της μονής Δοχειαρίου ήδη από το 1037, αλλά η πρώτη αναφορά στον πύργο είναι μόλις του 1409. Βρίσκεται στην μέση του Κάμπου, βορείως του χωριού Πυργαδίκια. Πάνω από τον σωρό της καταστροφής σώζεται η πλευρά με την υπερυψωμένη είσοδο του πύργου, ο οποίος πρέπει να καταστράφηκε το 1821.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.353847, 23.731835
● Ο πύργος στο Δεβελίκι στην παραθαλάσσια θέση «Πύργος», ΝΔ από το Δεβελίκι, στο φρύδι του λόφου όπου υπήρχε προϊστορικός οικισμός, διακρίνονται τα λιγοστά ερείπια θεμελίων πύργου. η θέση του βρίσκεται στα όρια των παλαιών μετοχιών της Μεγίστης Λαύρας και της μονής του Ζυγού (μετά το 1198 της μονής Χελανδαρίου). για τον πύργο δεν υπάρχει κάποια πληροφορία, ούτε γνωρίζουμε την μονή στην όποια ανήκε.
● Ο πύργος του Ορφανού ή Αγίου Αθανασίου στο Γομάτι. Ανατολικά των ερειπίων του παλαιού Γοματίου, το οποίο εγκαταλείφτηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1932, στην θέση Άγιος Αθανάσιος, σώζονται σε ικανό ύψος τα ερείπια του πύργου. Υποτίθεται ότι ανήκε στο μετόχι Καμένων που είχε εκεί, κατά τον 14ον αιώνα, η Μεγίστη Λαύρα. Το 1071 αναφέρεται ότι υπήρχε κάπου στον κάμπο του Γοματίου, ένας πύργος ονομαζόμενος «Κουνούπι», για τον οποίον όμως δεν έχουμε άλλες πληροφορίες.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.414032, 23.753452
● Ο πύργος του Οζολίμνου. Ανατολικά του προσφυγικού οικισμού Ξηροποτάμου της Ιερισσού, πάνω σε λόφο, διακρίνονται τα λιγοστά ερείπια του μετοχιού της μονής Ξηροποτάμου, η οποία είχε ιδιοκτησία εκεί ήδη από τα μέσα του 10ου αιώνα. Από τον μεγάλο πύργο του μετοχιού σώζεται μόνον ο ισόγειος χώρος, στον οποίον είναι ενσωματωμένα αρχιτεκτονικά μέλη προερχόμενα από τα ερείπια της προς ανατολάς γειτονικής αρχαίας «Ούρανιδών πόλεως». Το όνομα «Οζόλιμνος» του μετοχιού, θα πρέπει να οφείλεται, στο μεγάλο και «όζον» παραθαλάσσιο έλος που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του κάμπου μπροστά στον πύργο.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.365869, 23.889717
● Οι πύργοι του Πρόβλακα. «Πρόβλακας» ονομαζόταν η περιοχή του ισθμού της αθωνικής χερσονήσου, στην οποία διανοίχθηκε από τον Ξέρξη η γνωστή διώρυγα. Σ’ αυτήν την εύφορη περιοχή είχαν μετόχια οι περισσότερες αγιορείτικες μονές, και για την ασφάλεια τους οικοδόμησαν και πύργους. Οι πύργοι πυρπολήθηκαν το 1821, λιθολογήθηκαν από το 1922 και εξής και στις θέσεις τους υπάρχουν σήμερα μόνον τυμβόσχημοι σωροί.
01. Ο Βατοπεδινός πύργος της Λαδιάβας. Υπήρχε ήδη το 1317 και έπαθε μεγάλες ζημίες με τον σεισμό του 1585. Βρισκόταν στην θέση του Δημοτικού Σχολείου των Νέων Ρόδων.
02. Ο πύργος της Μεγίστης Λαύρας. Υπήρχε ήδη το 1267, και πιθανώς ήταν κτίσμα του 10ου αιώνα. η θέση του διακρίνεται στην μέση του ισθμού, σε μικρή απόσταση βορείως της διώρυγας.
03. Ο πύργος της μονής Εσφιγμένου. Κτίσθηκε μεταξύ των ετών 1259 και 1318. Το 1548, το μετόχι (Ονομαζόμενο «του Αγίου Γεωργίου») και ο πύργος είχαν περιέλθει ήδη στην μονή του Αγίου Παύλου. Είναι ο πρώτος «τύμβος» αριστερά της διώρυγας του Ξέρξη από Νέα Ρόδα προς Τρυπητή.
04. Ο πύργος της μονής Χελανδαρίου. Το 1303 αναφέρεται ότι ήταν «κεχαλασμένος». Ακολούθως πρέπει να επισκευάσθηκε και να συνέχισε να λειτουργεί μέχρι την οριστική καταστροφή του το 1821. Ο «τύμβος» του διακρίνεται νοτίως της διώρυγας, στους λοφίσκους αμέσως βορείως της Τρυπητής.
● Ο πύργος του Σκορπίου σε βραχώδη χερσονησίδα στην παραλία του κόλπου της Ιερισσού, όπου και το μετοχιακό συγκρότημα Κουμίτσης της μονής Χελανδαρίου, διακρίνονται τα ερείπια της μονής του Σκορπίου, η οποία περιήλθε στην μονή Χελανδαρίου το 1325. Στην νότια πλευρά της μονής βρίσκεται ο τυμβόσχημος σωρός του λιθολογημένου πύργου, ο οποίος πρέπει να είναι κτίσμα του 11ου αιώνα.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.376585, 23.978951
● Ο πύργος στα Πυργούδια. Ανάμεσα στου Σκορπίου και στα Νέα Ρόδα, σε χαμηλό λόφο κοντά στην θάλασσα, υψώνονται τα λιγοστά ερείπια του πύργου του μετοχιού της μονής Ιβήρων, που ονομάζεται «Πυργούδια». Το μετόχι, αρχικά ονομαζόμενο «του Αγίου Νικολάου», περιήλθε στην μονή το 979/980, αλλά ο πύργος, κτίσμα του 12ου αιώνα., μνημονεύεται για πρώτη φορά το 1259. Το 1839 διανυκτέρευσε στα Πυργούδια ο A. Grisebach, ο οποίος μας άφησε μία ενδιαφέρουσα περιγραφή του μετοχιακού συγκροτήματος: «Κατά το κτίσιμο του μοναχικού αυτού σπιτιού, φαίνεται πώς εύλογα πήραν υπόψη τους την έρημη και ανασφαλή περιοχή. Μία πύλη με γερή ασφάλεια αποτελούσε την μοναδική είσοδο και το ανοιχτό χαγιάτι που σε άλλες περιπτώσεις στολίζει πάντοτε την πρόσοψη των σπιτιών, περιζώνει στα Πυργούδια μία προς τα μέσα κλειστή αυλή. Γι' αυτό και ολόκληρο το κτήριο μοιάζει μάλλον μ' ένα φυλάκιο παρά μ’ ένα μετόχι».
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.378873, 23.944845
● Ο πύργος του Κουτσακίου. Το «Κουτσάκι» ήταν ένα σύνολο χωραφιών της μονής Ιβήρων, κατάλοιπο των μεγάλων ιδιοκτησιών της μονής του Κολοβού, η οποία ενσωματώθηκε στην νεοσύστατη μονή Ιβήρων το 979/980. Στα χωράφια αυτά κτίσθηκε, κατά το μεγαλύτερο μέρος, η Ιερισσός μετά την καταστροφή του παλαιού οικισμού από τον σεισμό του 1932. Ο πύργος βρίσκεται ανάμεσα στην παλιά και νέα Ιερισσό και κτίσθηκε μεταξύ των ετών 1259 και 1283, πιθανώς το 1264/65. Πυρπολήθηκε το 1821, δεν επισκευάσθηκε και σωζόταν ερειπωμένος μέχρι την δεκαετία του 1920, οπότε κατεδαφίσθηκε με δυναμίτιδα, προκειμένου να χτισθεί με τις πέτρες του το νέο σχολείο του χωρίου. Μετά τον πρόσφατο ανασκαφικό καθαρισμό του «τύμβου» που δημιουργήθηκε, αποκαλύφθηκε η βάση του πύργου σε ύψος τριών μέτρων. Ήταν κτισμένος με οικοδομικό υλικό προερχόμενο από την παρακείμενη αρχαία Άκανθο, την μετονομασθείσα σε Ιερισσό. Επρόκειτο για έναν από τους μεγαλύτερους και ισχυρότερους γνωστούς μετοχιακούς πύργους της Χαλκιδικής. Στην θέση «Ξενόφι (το)», ΝΔ της Ιερισσού, διακρίνεται ο «τύμβος» του μετοχιακού πύργου της μονής Ξενοφώντος, ο οποίος κτίσθηκε μετά το 1338. Νοτίως της Ιερισσού, «στου Μαυρονιού τ' Αλώνι», διακρίνονται τα ερείπια του μετοχιού της μονής Ζωγράφου, όπου θα πρέπει να αναζητηθούν και τα κατάλοιπα του πύργου, ο οποίος υπήρχε ήδη το 1279.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.394272, 23.881746
● Ο πύργος του Κοκκινόλακκα. Βρίσκεται στην αριστερή όχθη του Κοκκινόλακκα, δυτικά του ασφαλτόδρομου, περί τα πέντε χιλιόμετρα από την Ιερισσό προς το Στρατώνι, κοντά στον Χιλανδαρινό Μύλο. Σώζεται σε ύψος περίπου τριών μέτρων και πρόκειται για την βάση μικρού πύργου της πρώιμης τουρκοκρατίας, ο οποίος ήλεγχε την κίνηση στον παλιό δρόμο Ιερισσού - Στρατονίκης.
● Οι πύργοι των Σιδηροκαυσίων. Μέσα στο πάρκο, όπου το άγαλμα του Αριστοτέλη, βρίσκεται ο πύργος του Μαδέμ-Αγά και δίπλα το πυργόσπιτο του (το «κονάκι»), ερειπωμένα και λιθολογημένα. Απέναντι, προς τα ΒΑ, δίπλα στο εξωκλήσι της Παναγίας, υπάρχει ακόμα ένας πύργος, στην ίδια κατάσταση. Πρόκειται για κτίσματα του 16ου αιώνα., τα όποια σηματοδοτούν την περιοχή όπου βρίσκονταν τα μεσαιωνικά Σιδηροκαύσια. Τα Σιδηροκαύσια, από τον 15ο μέχρι τον 17ον αιώνα, αποτελούσαν το διοικητικό κέντρο ενός από τα σπουδαιότερα μεταλλεία αργύρου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Προς τα ΒΔ, κοντά στο εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου, στην περιοχή «Πιάβιτσα», διακρίνεται ο σωρός πύργου, προφανώς σύγχρονου με τους προαναφερθέντες. Η Πιάβιτσα ήταν χωριό μεταλλωρύχων, το οποίο ερημώθηκε κατά τα τέλη του 17ου αιώνα.
GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.531492, 23.749463
Send Comments

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ με ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Ιστορικά στοιχεία για τους πύργους

Friday, February 21, 2020
Με βάση τις πληροφορίες των πηγών και τα μέχρι σήμερα αρχαιολογικά δεδομένα, είναι προφανές ότι οι περισσότεροι πύργοι στα μετόχια του Αγίου Όρους στη Χαλκιδική οικοδομήθηκαν μετά το 1260 και στον ιδιαίτερα άστατο 14ο αιώνα. Αναφέρεται για παράδειγμα το «μετόχιον του Πύργου» της Μεγίστης Λαύρας, δίπλα στη «διώρυγα του Ξέρξη», με ιδρυτή τον όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Επίσης το «μετόχιον της Υπεραγίας Θεοτόκου του Πύργου» της Μονής Ιβήρων στην Καλαμαρία, το οποίο μνημονεύεται ήδη στα 1079.
Τα έγγραφα των μονών του Άθω μας πληροφορούν ότι πύργοι ανεγέρθηκαν σε μετόχια της Χαλκιδικής με σκοπό να ενισχύσουν την άμυνά τους (όπως για παράδειγμα ο πύργος που κτίστηκε λίγο πριν το 1329 στο μετόχι της Μονής Βατοπεδίου στον Άγιο Μάμα). Οι πληροφορίες από τα έγγραφα των μονών του Αγίου Όρους επιτρέπουν μια πρώτη καταγραφή των μετοχίων και των οχυρώσεων τους στη Χαλκιδική για την περίοδο από τα τέλη του 10ου έως τις αρχές του 15ου αιώνα.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των πηγών και των αρχαιολογικών καταλοίπων, θα πρέπει να υπήρχαν τον 14ο αιώνα σε ολόκληρη τη Χαλκιδική (εκτός του Αγίου Όρους) περισσότεροι από 70 πύργοι, οι οποίοι ήταν στη συντριπτική τους πλειονότητα μετοχιακοί. Πολλοί από αυτούς τους πύργους ήταν πολυώροφοι και δέσποζαν σε επίκαιρες θέσεις, κυριαρχώντας στο τοπίο με το ύψος και τον όγκο τους. Αρκετοί πύργοι ενισχύονταν περαιτέρω με μικρούς περιβόλους (μπαρμπακάδες), όπως ο πύργος της «Κρούνας» στην Ιερισσό, ο πύργος του μετοχίου της Μονής Ιβήρων στα Πυργούδια (κοντά στα σημερινά Νέα Ρόδα) και ο πύργος του βατοπεδινού μετοχίου του Προσφορίου στη σημερινή Ουρανούπολη. Πολλούς από τους βυζαντινούς πύργους της Χαλκιδικής που σώζονται - έστω και ερειπωμένοι - ως σήμερα, εντόπισε, κατέγραψε και ταύτισε μετά από πολύχρονες έρευνες ο αρχαιολόγος Ιωακείμ Παπάγγελος, ο οποίος δημοσίευσε και ονομαστικό κατάλογο και χάρτη με τις θέσεις τους.
Οι περισσότεροι πύργοι της Χαλκιδικής καταστράφηκαν μαζί με τα υπόλοιπα κτίσματα των αγιορειτικών μετοχίων από τους Οθωμανούς κατά την Επανάσταση της χερσονήσου του 1821. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά τον ερειπωμένο στις μέρες μας πύργο του Κουτσακίου και τον πύργο της «Κρούνας» στην Ιερισσό, όπως και τον πύργο του μετοχίου της Μονής του Αγίου Παύλου στη σημερινή Νέα Φώκαια. Άλλοι πύργοι της Χαλκιδικής κατέρρευσαν από την πολυκαιρία, αλλά και από φυσικά αίτια, όπως σεισμούς (είναι γνωστός ο σεισμός του έτους 1585, κατά τον οποίο πολλοί πύργοι των μονών έπεσαν καὶ στον Προαύλακα, δηλαδή στην περιοχή της «διώρυγας του Ξέρξη», κοντά στα σημερινά Νέα Ρόδα). Σημαντική αιτία περαιτέρω ερείπωσης των πύργων υπήρξε και η ανθρώπινη εγκατάλειψη ή δραστική επέμβαση, όπως για παράδειγμα η εκτεταμένη λιθολόγηση των τοιχοποιιών τους από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες (μετά το 1922). Επίσης γνωρίζουμε ότι το 1425 o βενετικός στόλος με διοικητή τον Michiel, σαλπάροντας από την Κασσάνδρα, για να πολιορκήσει την κατεχόμενη από τους Οθωμανούς Χριστούπολη (σημ. Καβάλα), πέρασε από την Ιερισσό, όπου πυρπόλησε το κάστρο της και πέντε κοντινούς μετοχιακούς πύργους και λεηλάτησε την περιοχή που ήδη από το 1423 βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή. Δεν γνωρίζουμε ποιοι ακριβώς ήταν αυτοί οι πύργοι και αν καταστράφηκαν ολοκληρωτικά. Όπως υποστήριξε ο Ιωακείμ Παπάγγελος, δύο ακόμη πύργοι θα πρέπει να καταστράφηκαν με βίαιο τρόπο, αυτοί στην Ψαλίδα της Νικήτης και του Αγίου Νικολάου του Χρυσοκαμάρου στη χερσόνησο της Σιθωνίας.
Ο 14ος αιώνας για τη Χαλκιδική υπήρξε άστατος, με πολλές απειλές, επιδρομές και καταστροφές: στο πρώτο μισό του αιώνα έχουμε αρχικά τις επιδρομές των Αλμογαβάρων της Καταλανικής Εταιρείας, πρώην μισθοφόρων του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου. Οι επιδρομές αυτές που διεξήχθησαν από το καλοκαίρι του 1307 ως την άνοιξη του 1309, είχαν ως αποτέλεσμα την ερήμωση της Κασσάνδρειας. Από τις επιθέσεις αυτές θα πρέπει να έπαθε μεγάλες ζημιές και ο Κάτω Βολβός (το μετόχι και ο πύργος του), που βρισκόταν στο πέρασμα από τη Θεσσαλονίκη στην Κασσάνδρεια. Επίσης, μετά την επιδρομή φαίνεται ότι κάποιες μονές ανήγειραν πύργους για την εφεξής ασφάλεια των μετοχιακών εγκαταστάσεων και των παροίκων τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Μονής Ξενοφώντος, η οποία έκτισε πύργο στο μετόχι του Νεακίτου, γύρω από τον οποίο εγκαταστάθηκαν πάροικοι. Λίγες δεκαετίες αργότερα έχουμε την εμφύλια διένεξη του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου και του εγγονού του Ανδρονίκου Γ΄ (1321-1328), κατά την οποία προκλήθηκαν καταστροφές στη χερσόνησο. Στη συνέχεια μαρτυρούνται ληστρικές επιδρομές Τούρκων πειρατών το 1334, οι οποίες αναχαιτίστηκαν με επιτυχία από τον Ιωάννη Καντακουζηνό. Τέλος, η Χαλκιδική κατελήφθη από τον Σέρβο βασιλιά Στέφανο Δουσάν (1345-1350). Η περίοδος της δεύτερης Σερβοκρατίας της Χαλκιδικής ξεκίνησε από το 1355/1356 και διήρκεσε μέχρι το 1371 και την ήττα των Σέρβων της ηγεμονίας των Σερρών από τους Οθωμανούς στη μάχη του Τσερνομιάνου του Έβρου. Οι ξένες κατοχές της Χαλκιδικής και οι ελληνοσερβικές πολεμικές επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα στα εδάφη της κόστισαν ακριβά σε υλικές καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες, ενώ ο πληθυσμός της αποδεκατίστηκε από την επιδημία πανώλους που ενέσκηψε στα έτη 1348 και 1352. Σημαντικά πλήγματα υπέστησαν τα μετόχια και από δημεύσεις περιουσιών τους από τους Σέρβους, τους Έλληνες και αργότερα, ιδιαίτερα μετά το 1371, από τους Οθωμανούς. Το 1383 η Χαλκιδική υπήχθη για πρώτη φορά στην οθωμανική εξουσία. Αργότερα έγιναν κάποιες σημαντικές προσπάθειες από τον δεσπότη της Θεσσαλονίκης και τέως αυτοκράτορα Ιωάννη Ζ΄ Παλαιολόγο (1403-1408) για την ενίσχυση της άμυνας της χερσονήσου της Κασσάνδρας (ιδιαίτερα του διατειχίσματος της Κασσανδρείας). Στη συνέχεια, μετά το 1418, ο τελευταίος Έλληνας δεσπότης της Θεσσαλονίκης, ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος, ανήγειρε έναν πύργο για την προστασία του μετοχίου της Μονής Διονυσίου στο Μαρίσκιν, καθόσον η μονή δεν τήρησε την υπόσχεσή της να κτίσει η ίδια τον πύργο «πρὸς φυλακὴν καὶ ἀσφάλειαν τῶν οἰκησόντων». Ο ίδιος δεσπότης είχε επίσης διενεργήσει απόγραφή της περιοχής που διοικούσε και στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει ασφαλώς να είχε συντάξει και τους περιορισμούς για τα αγιορειτικά μετόχια της περιοχής του.
Η χερσόνησος της Κασσάνδρας έπεσε στους Οθωμανούς οριστικά το 1430, μαζί με τη Θεσσαλονίκη. Πιο πριν, τον Σεπτέμβριο του 1423 φαίνεται ότι είχε δοθεί μαζί με τη Θεσσαλονίκη στους Βενετούς (από τον τελευταίο Έλληνα Δεσπότη Θεσσαλονίκης, τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο) και η χερσόνησος της Κασσάνδρας. Τον Ιούλιο του 1425 οι Οθωμανοί είχαν στην κατοχή τους έναν πύργο στη χερσόνησο της Κασσάνδρας, για τον οποίο ο δόγης της Βενετίας έδωσε εντολή για την κατάληψή του, όπως επίσης και για την ενίσχυση της άμυνας της χερσονήσου. Επιπλέον, μαρτυρούνται το 1425 δύο νεόδμητοι βενετικοί πύργοι στη χερσόνησο της Χαλκιδικής, για τους οποίους εγκρίθηκε και φρουρά από 25 άτομα. Μετά την οριστική οθωμανική κατάκτηση της Χαλκιδικής, οι μονές του Αγίου Όρους διατήρησαν εκεί τα μετόχια τους, αν και είναι δύσκολο να αποφανθεί κανείς για το αν οι μονές κατείχαν πλέον τις ίδιες εκτάσεις με τις αντίστοιχες της βυζαντινής περιόδου. Φαίνεται πάντως ότι τελικά οι τελευταίες κατόρθωσαν να διατηρήσουν ένα βασικό τμήμα των ιδιοκτησιών τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά το 1430 η χερσόνησος της Κασσάνδρας παρέμεινε για 150 και πλέον χρόνια ακατοίκητη και ερειπωμένη (διατηρούνταν μόνο κάποια χειμαδιά). Εποικίστηκε μόνο στα τέλη του 16ου αιώνα με πρωτοβουλία του διοικητή της, του πρώην λευκού αρχιευνούχου του οθωμανικού παλατιού, του Ğazanfer Ağa. Ο τελευταίος, σε μια προσπάθειά του να καταστήσει το βακούφι του προσοδοφόρο, απέδωσε τις εγκαταλειμμένες γαίες σε μονές του Αγίου Όρους, οι οποίες ουσιαστικά αγόρασαν ξανά τα ερημωμένα μετόχια τους στη χερσόνησο. Στα 1568/1569, στην εποχή βασιλείας του Οθωμανού σουλτάνου Σελίμ Β΄, η Υψηλή Πύλη προέβη στη δήμευση των γαιοκτησιών των μοναστηριών του Αγίου Όρους. Οι μονές του Άθω αντεπεξήλθαν με επιτυχία στη δύσκολη αυτή κατάσταση και προέβησαν στην επαναγορά των χαμένων κτήσεών τους, σχεδόν στην ολότητά τους. Πολλοί μετοχιακοί πύργοι της Χαλκιδικής, οι οποίοι δεν υπάρχουν πια, αναφέρονται σε αγιορειτικά έγγραφα του 16ου αιώνα. Ένας ακόμη πύργος μετοχίου (της Μονής Εσφιγμένου) στον Πρόβλακα αγοράστηκε μαζί με το υπόλοιπο μετόχι και τον μύλο του στα 1469 από την Μάρα Μπράνκοβιτς, τη χήρα του Οθωμανού σουλτάνου Μουράτ Β΄, η οποία πλήρωσε 30.000 άσπρα νομίσματα (akçe) στους Εσφιγμενίτες και εν συνεχεία το δώρισε στη Μονή Αγίου Παύλου. Έκτοτε στα οθωμανικά κατάστιχα το μετόχι αναφέρεται ως τσιφλίκι (çiftlik) της Μονής Αγίου Παύλου, στα 1568 με πύργο, σπίτι, αμπέλι 10 στρεμμάτων και δύο λιβάδια. Στα χρόνια της οθωμανικής κατοχής τα μετόχια πλήρωναν τους φόρους τους στους εισπράκτορες των βακουφιών όπου ανήκαν.

Αρχιτεκτονική και τυπολογία των βυζαντινών πύργων των μετοχίων

Οι βυζαντινοί πύργοι των αγιορειτικών μετοχίων είναι πολυώροφοι (με μέσο ύψος 18 μ.), με τετράγωνη ή ελαφρά ορθογώνια συνήθως κάτοψη (μέσες διαστάσεις 10x10 μ.) Οι τοιχοποιίες τους είναι στην πλειονότητά τους αργολιθοδομές κτισμένες με άφθονο ασβεστοκονίαμα. Συχνά είναι ενισχυμένες με αφανείς πυκνές ξυλοδεσιές και έχουν αρκετό πάχος. Τα πατώματα, οι στέγες και οι κλίμακες ενδοεπικοινωνίας στους ορόφους είναι κατά κανόνα ξύλινες κατασκευές. Ενίοτε υπάρχουν και πλινθόκτιστοι θόλοι (χαμηλοί ημισφαιρικοί, σταυροθόλια, σκαφοειδείς θόλοι) σε πατώματα και καλύψεις (σε παρεκκλήσια, κινστέρνες υπογείων ή ισόγεια). Οι πύργοι είχαν συνήθως πάνω από τρεις ορόφους και δώμα με επάλξεις, στέγη ή θόλο, σε περίπτωση που στον ανώτερο όροφό τους υπήρχε παρεκκλήσιο (όπως στο παράδειγμα του πύργου του Κωνσταμονίτικου μετοχίου της Ολύνθου). Σε αρκετούς ερειπωμένους πύργους, στοιχεία για τα πατώματά τους και το εσωτερικό ύψος των ορόφων μπορούν να δώσουν οι οπές των πατοξύλων και η διάταξή τους στους φέροντες τοίχους τους. Όσον αφορά τα δάπεδα στις διάφορες στάθμες των πύργων, αυτά είναι εκτός από ξύλινα, επικαλυμμένα και με άλλα υλικά, συνήθως με λίθινες ή πλίνθινες πλάκες. Η επικοινωνία των ορόφων θα πρέπει να γινόταν αποκλειστικά με ξύλινες σκάλες και σπανιότερα με κοχλιωτά κλιμακοστάσια με πλινθόκτιστη οροφή, όπως στην περίπτωση του πύργου της Μονής Δοχειαρίου στα Μαριανά της Ολύνθου.
Στο εσωτερικό των πύργων ο κάθε όροφος είναι συνήθως ενιαίος και αδιαίρετος, χωρίς χωρίσματα. Η χαμηλότερη στάθμη είναι πολύ σκοτεινή, γιατί δεν έχει φωτιστικές θυρίδες ή πολεμίστρες. Ενίοτε υπάρχει εκεί πηγάδι ή στέρνα για την περισυλλογή των ομβρίων υδάτων από το δώμα του πύργου με τη βοήθεια πήλινων σωλήνων ενσωματωμένων στο πάχος των τοιχοποιιών. Στην επόμενη καθ’ ύψος στάθμη, τις περισσότερες φορές υψωμένη κατά λίγα μέτρα επάνω από το έδαφος για λόγους ασφαλείας, ανοίγεται η είσοδος του πύργου. Η πρόσβαση σε αυτήν γινόταν αρχικά μέσω μιας φορητής ξύλινης κλίμακας, που ανασυρόμενη στο εσωτερικό του πύργου καθιστούσε την είσοδο δυσπρόσιτη σε καιρούς επιθέσεων (οι σκάλες αυτές αντικαταστάθηκαν αργότερα με μόνιμες, κτιστές με λιθοδομή κλίμακες). Επιπρόσθετα, η είσοδος έκλεινε με βαριά μονόφυλλη ξύλινη θύρα, επενδυμένη εξωτερικά με αλληλοεπικαλυπτόμενα σιδερένια ελάσματα, στερεωμένα στο ξύλο με πολλά πλατυκέφαλα καρφιά. Το θυρόφυλλο άνοιγε προς τα μέσα, ασφαλίζοντας στο μέσο του ύψους του με ζυγό. Πολλοί πύργοι δέχτηκαν δραστικές μετασκευές στην ανωδομή τους, η οποία άλλαξε δραστικά και μάλιστα προστέθηκαν και καταχύστρες.

ΕΡΕΥΝΑ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΗ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ-ΧΑΡΤΩΝ-ΚΕΙΜΕΝΩΝ:
Βαγγέλης Κατσαρίνης
Ηλεκτρονικός - Κατασκευαστής Ιστοσελίδων Διαδικτύου
© Sunspot Web Design 2008-2023 ®
Send Comments

Πύργος Αγίου Γεωργίου Μετοχίου Μονής Σταυρονικήτα (Σάνη-Νέα Φώκαια)

Γενικές Πληροφορίες
(General information)

● Ονομασία: Πύργος Αγίου Γεωργίου
● Χρονολογία κατασκευής: Αρχές του 15ου αιώνα (1543)
● Περίοδος κατασκευής: Υστεροβυζαντινή
● Κάτοχος: Άγνωστος
● Χρήση: Από το 1543 μετόχι Μονής Σταυρονικήτα
● Τοποθεσία: Σάνη-Νέα Φώκαια Χαλκιδικής
● GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.099919, 23.305232

Ιστορία
(History)

Friday, February 21, 2020
Ο Πύργος Αγίου Γεωργίου ή Πύργος Σταυρονικήτα ή Πύργος Πίνακα (Σάνη), βρίσκεται στο λόφο εκεί που πιθανότατα βρισκόταν η ακρόπολη της αρχαίας Σάνης, της πόλης που είχαν κτίσει άποικοι από την Ερέτρια και ήταν μέχρι τα χρόνια των Ρωμαίων μια από τις ακμαιότερες πόλεις της Χαλκιδικής στην ακτή του Θερμαϊκού κόλπου. Η ευρεία περιοχή στην Κασσάνδρα μνημονεύεται με το τοπωνύμιο «Πύργος» από το 1346 σε χρυσόβουλλο λόγο του Σέρβου βασιλιά Στεφάνου Δουσάν υπέρ της Μονής Εσφιγμένου Αγίου Όρους σαν χειμαδιό της ίδιας μονής. Ο βυζαντινός Πύργος του Αγίου Γεωργίου μάλλον οικοδομήθηκε αμέσως μετά τη λεηλάτηση της Κασσάνδρας από τους Καταφανούς μισθοφόρους του Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου το 1307-1309 και γύρω του αναπτύχθηκαν χαμόσπιτα καλλιεργητών και κελιά μοναχών. O οχυρός πύργος στην περιοχή της Παλιάς Σάνης της Κασσάνδρας προστάτευε το μετόχι Πίνακας της αγιορείτικης Μονής Σταυρονικήτα το οποίο είχε αγοραστεί το 1543 από τον Πατριάρχη Ιερεμία Α’ για λογαριασμό της μονής. Ο πύργος είναι παλαιότερος από το μετόχι και χρονολογείται με αρκετή βεβαιότητα στο β’ μισό του 14ου αιώνα ή το πολύ στις αρχές του 15ου αιώνα, εποχή που οικοδομήθηκαν πολλοί πύργοι στα μετόχια της Χαλκιδικής.
Ο πύργος σώζεται σε σχετικά καλή κατάσταση χωρίς σοβαρά στατικά προβλήματα. Το ύψος του είναι περίπου 10 μέτρα στη δυτική πλευρά και 12 μέτρα στην ανατολική. Η κάτοψή του έχει σχήμα ορθογώνιο με διαστάσεις 7,45x6,20 μέτρα. Ανήκει στην κατηγορία των λείων εξωτερικά πύργων με απλή και λιτή εξωτερική διάρθρωση. Είναι καλοφτιαγμένος, κτισμένος με ισχυρή προσεγμένη λιθοδομή στην οποία παρεμβάλλονται σποραδικά και άτακτα κομμάτια πλίνθων και κεράμων. Σαν συνδετικό υλικό έχει χρησιμοποιηθεί ασβεστοκονίαμα χωρίς κεραμιδότριμμα.
Στην αρχική του μορφή ο πύργος είχε τουλάχιστον τρεις ορόφους και στην κορυφή υπήρχε δώμα με επάλξεις και πολεμίστρες. Δεν αποκλείεται στο δώμα να υπήρχε και παρεκκλήσι. Σήμερα σώζονται μόνο δύο όροφοι και ένας υπόγειος χώρος και κάτω από αυτόν ακόμα ένας υπόγειος χώρος που μάλλον ήταν δεξαμενή νερού ενώ τώρα είναι μπαζωμένος.
Στο εσωτερικό είχαν διαμορφωθεί όροφοι με ξύλινα πατώματα που με κάποιες φθορές διατηρούνται μέχρι σήμερα. Η είσοδος βρίσκεται στη δυτική πλευρά και αρχικά ήταν υπερυψωμένη 5-6 μέτρα ώστε να προσεγγίζεται μόνο με σκάλα (κινητή ή ανεμόσκαλα). Στην ανατολική πλευρά που σώζεται σε ύψος 12 μ. περίπου, σώζεται μόνο ένα άνοιγμα-τοξοθυρίδα.
Για την κατασκευή του πύργου έχουν επαναχρησιμοποιηθεί αρχαία ιωνίζοντα κιονόκρανα και αρχιτεκτονικά μέλη, όπως και μαρμάρινοι σταυροί από την παλαιοχριστιανική περίοδο.
Ο πύργος της Σάνης αποτελεί χαρακτηριστικό έργο της βυζαντινής οχυρωματικής τέχνης του 13ου-14ου αιώνα, δεσπόζοντας επάνω στην χαμηλή παράκτιο επιφανειακή προεξοχή της περιοχής. Το μικρό αυτό οχυρό προστάτευσε σε καιρούς πειρατικών επιδρομών αυτούς που κατέφευγαν στο εσωτερικό του, αναζητώντας εκεί μια πιο μακρόχρονη παραμονή, μέχρι το τέλος της πρόσκαιρης πολιορκίας.
Send Comments

Σύνδεσμοι
(Links)

ΜΕΤΟΧΙΑ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ
ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ
ΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ
ΛΙΜΑΝΙΑ & ΜΑΡΙΝΕΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
Wednesday, January 20, 2021

ΜΕΤΟΧΙΑ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ
https://kassandra-halkidiki.gr/metochia.html
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ
https://www.kassandratour.gr/routes.html
ΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ
https://www.kassandratour.gr/wetlands.html
ΛΙΜΑΝΙΑ & ΜΑΡΙΝΕΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
https://www.kassandratour.gr/ports.html
Send Comments

Παλιά Φωτογραφία
(Old Photo)

Φωτογραφίες
(Photo Gallery)

Πύργος Αγίου Παύλου Μετοχίου Μονής Αγίου Παύλου (Νέα Φώκαια)

Γενικές Πληροφορίες
(General information)

● Ονομασία: Πύργος Αγίου Παύλου
● Χρονολογία κατασκευής: 1407
● Περίοδος κατασκευής: Υστεροβυζαντινή
● Κάτοχος: μετόχι μονής Αγίου Παύλου
● Χρήση: Μετόχι Αγίου Παύλου
● Τοποθεσία: Νέα Φώκαια Χαλκιδικής
● GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.133589, 23.403654

Ιστορία
(History)

Friday, February 21, 2020
Ο Πύργος είναι ο μοναδικός στην Χαλκιδική που διασώζεται μέχρι τις επάλξεις. Ο πύργος έχει βάση 50 τ.μ., διαστάσεις 7x7 μέτρα, ύψος 17 μέτρα και είναι χτισμένος με υλικά αρχαίων οικοδομών. Μας είναι άγνωστο πότε οικοδομήθηκε αν και επικρατεί η ατεκμηρίωτη άποψη ότι πρόκειται για κτίριο του 1407.
Στο λόφο του Πύργου, όπου υψώνεται επιβλητικά ο Πύργος είχε δημιουργηθεί κατά τους προϊστορικούς χρόνους ένας σημαντικός οικισμός ο οποίος ανάγεται γύρω στα 5.000 π.Χ. Ο λόφος ήταν πολύ μεγαλύτερος προς την πλευρά της ακτής και η στάθμη της θάλασσας χαμηλότερη κατά δέκα μέτρα τουλάχιστον, με συνέπεια η ακτογραμμή να βρίσκεται πολύ πιο βαθιά από την σημερινή.
Στο χώρο αυτό αναπτύχθηκε βαθμιαία μετά το 1407 το μετόχι της Αγιορείτικης Μονής του Αγίου Παύλου που ήταν από τα αξιολογότερα της Μονής. Η παρουσία της Μονής και τα δικαιώματά της αρχίζουν το Φεβρουάριο του 1407 με την έκδοση του χρυσόβουλου του Ιωάννου Ζ’ Παλαιολόγου ο οποίος ήταν «Δεσπότης» της τότε ημιαυτόνομης Θεσσαλονίκης. Τότε ή λίγο αργότερα ίσως να κτίστηκε και ο πύργος. Το 1821 πυρπολήθηκε και το 1976 ανακατασκευάστηκε.
Στον Πύργο αυτό το 1821 ο Εμμανουήλ Παπάς είχε εγκαταστήσει το στρατηγείο του ως αρχηγός της επανάστασης στη Χαλκιδική και από εκεί διεύθυνε τον αγώνα. Επίσης ο πύργος την εποχή των Παλαιολόγων χρησίμευε για τον έλεγχο της καλλιέργειας ελαιόδεντρων. καθώς εκεί υπήρχαν οι αρχαιότεροι ελαιώνες της περιοχής όπως επίσης για την παραγωγή λαδιού και την μεταφορά του στην Θεσσαλονίκη.
Σήμερα από τα χτίσματα του μετοχιού σώζονται μόνο δύο τμήματα των δύο μεγάλων ισογείων πτερύγων του 19ου αιώνας και ο ναός των Δώδεκα Αποστόλων. Ο ναός αυτός περιλαμβάνει δύο οικοδομικές φάσεις. Το ανατολικό μισό του χρονολογείται πριν την επανάσταση του 1821, ενώ το δυτικό μισό του ανάγεται στα μέσα του 19ου αιώνα. Όλες οι εγκαταστάσεις του μετοχιακού συγκροτήματος υπήρχαν γύρω από τον Πύργο μέχρι το 1930 όπου και καταστράφηκαν.
Το 1996 διεξήχθησαν ανασκαφικές έρευνες στο εσωτερικό του πύργου, με βασικό στόχο την ανεύρεση στοιχείων που θα προσδιόριζαν την χρονολόγησή του. Το μόνο πού βρέθηκε ήταν ένα στρώμα πυρκαγιάς στο υπόγειο, πού αποδίδεται στην καταστροφή του 1821. Κάτω από αυτό το στρώμα, το υπόγειο ήταν καθαρό, με κάποιες χρονολογικές ενδείξεις που θα μπορούσαν να ανάγονται στον 17ον αιώνα. Τα τελευταία χρόνια μετά από εκτεταμένες εργασίες αναστήλωσης τοποθετήθηκε και η σκάλα στην πόρτα εισόδου που οδηγεί στο εσωτερικό του πύργου.
Send Comments

Σύνδεσμοι
(Links)

ΜΕΤΟΧΙΑ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ
ΛΙΜΑΝΙΑ & ΜΑΡΙΝΕΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
Wednesday, January 20, 2021

ΜΕΤΟΧΙΑ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ
https://kassandra-halkidiki.gr/metochia.html
ΛΙΜΑΝΙΑ & ΜΑΡΙΝΕΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
https://www.kassandratour.gr/ports.html
Send Comments

Παλιά Φωτογραφία
(Old Photo)

Φωτογραφίες
(Photo Gallery)

Πύργος Γαλάτιστας (Γαλάτιστα)

Γενικές Πληροφορίες
(General information)

● Ονομασία: Πύργος Γαλάτιστας
● Χρονολογία κατασκευής: 11ος αιώνας
● Περίοδος κατασκευής: Υστεροβυζαντινή
● Κάτοχος: Βασίλισσα Γαλάτεια
● Χρήση: Φρούριο - Παρατηρητήριο
● Τοποθεσία: Γαλάτιστα Χαλκιδικής
● GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.467206, 23.280536

Ιστορία
(History)

Friday, February 21, 2020
Αναμφισβήτητο σύμβολο της Γαλάτιστας αποτελεί ο βυζαντινός Πύργος της. Χτισμένος σε ύψωμα που παλαιότερα περιβάλλονταν από πυκνά, ψηλά έλατα ο Πύργος της Γαλάτιστας χρονολογείται από την ενετική εποχή. Πρόκειται για έναν από τους καλύτερα σωζόμενους πύργους της Χαλκιδικής, οχυρωματικού χαρακτήρα.
Αρχιτεκτονικά ανήκει σε μια μεγάλη ομάδα βυζαντινών τετράπλευρων πύργων, τους οποίους συναντάμε στη Μακεδονία και στο Άγιον Όρος. Αυτοί είναι γνωστοί από τα ισχυρά ποδαρικά (αντηρίδες) που ενισχύουν τους εξωτερικούς τοίχους τους, και χρονολογούνται από τον 11ο έως τον 16 αιώνα. Ο πύργος της Γαλάτιστας έχει δύο οικοδομικές φάσεις. Στην πρώτη φάση ανήκει το κάτω τμήμα του και χρονολογείται τον 11ο αιώνα ενώ στη δεύτερη το άνω τμήμα του και χρονολογείται τον 14ο αιώνα.
Ο πύργος διατηρείται σήμερα σε ύψος 16 μέτρων αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα για το ανώτερο τμήμα του και κατά συνέπεια για τη στέγασή του. Σώζονται τρεις όροφοι από τη στάθμη εισόδου και πάνω καθώς και το υπόγειο. Για τις ανάγκες της καθημερινής ζωής υπήρχε μέσα στον πύργο νιπτήρας, χώροι υγιεινής και πιθανώς ένα είδος κουζίνας. Τέλος στον τρίτο όροφο σώζεται τμήμα κόγχης που ίσως ανήκε σε παρεκκλήσιο. Είναι φτιαγμένος από γερή πέτρα και πηλό (το λεγόμενο κουράνι ή κουρασάνι) για αυτό και έχει σκούρο καφέ χρώμα.
Οι ιστορίες και οι εικασίες γύρω από τον Πύργο είναι πολλές και με το πέρασμα του χρόνου έχουν αποκτήσει την υπόσταση μύθου. Λένε ότι στον Πύργο ζούσε η βασίλισσα Γαλάτεια που κατά μία εκδοχή έδωσε και το όνομά της στη Γαλάτιστα και ότι επικοινωνούσε με υπόγεια σήραγγα με την περιοχή της Αγίας Παρασκευής στην πεδιάδα. Το σίγουρο είναι ότι μέσα ή δίπλα από τον Πύργο περνούσε ένα ρέμα σημαντικής ορμής γεγονός που αποδεικνύεται από τον νερόμυλο που διασώζεται ακριβώς κάτω από τον Πύργο.
Οι πρώτες στερεωτικές εργασίες έγιναν το 1965 από την Αρχαιολογική υπηρεσία. Πολλά χρόνια μετά, το 1994, στην ανασκαφή που έγινε από την 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, στο υπόγειο του Πύργου, στη βορειοδυτική γωνία, αποκαλύφθηκε κτιστή δεξαμενή νερού. Τα κινητά ευρήματα της ανασκαφής, πολλά αγγεία καθημερινής χρήσης, νομίσματα, ένα χάλκινο δαχτυλίδι και αρκετές αιχμές από βέλη χρονολογούνται από τον 11ο έως τον 14ο αιώνα.
Την περίοδο 1995-1996, η 10η Εφορεία αρχαιοτήτων έκανε εργασίες αναστήλωσης στον πύργο, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 2008. Αναστηλώθηκε και αποκαταστάθηκε ο άνω νερόμυλος, κατασκευάστηκε νέα στέγη μη ορατή εξωτερικά, ώστε το μνημείο να διατηρεί την ερειπωμένη εικόνα του. Ανακατασκευάστηκαν τα ξύλινα στοιχεία του πύργου: τα δάπεδα και η σκάλα, η πόρτα εισόδου, τα κουφώματα στις φωτιστικές σχισμές και έγινε νέα εξωτερική σκάλα ανόδου.
Γύρω από το μνημείο υπάρχει μια ομάδα κτιρίων (δύο υδρόμυλοι με υδατοδεξαμενές, καζάνι της ρακής, ελαιοτριβείο), που αποτελούν μαζί με τον πύργο ένα σύνολο, το οποίο συνδέεται με τις παραγωγικές δραστηριότητες των κατοίκων έως και τα νεώτερα χρόνια.
Send Comments

Σύνδεσμοι
(Links)

Παλιά Φωτογραφία
(Old Photo)

Φωτογραφίες
(Photo Gallery)

Πύργος Ζωγράφου Μετοχίου Μονής Ζωγράφου (Ζωγράφου)

Γενικές Πληροφορίες
(General information)

● Ονομασία: Πύργος Ζωγράφου
● Χρονολογία κατασκευής: Μετά το 1325
● Περίοδος κατασκευής: Υστεροβυζαντινή
● Κάτοχος: Μετόχι της μονής Ζωγράφου
● Χρήση: Μετόχι της μονής Ζωγράφου
● Τοποθεσία: Ζωγράφου Χαλκιδικής
● GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.287340, 23.253867

Ιστορία
(History)

Friday, February 21, 2020
Ο πύργος Ζωγράφου, στον ομώνυμο οικισμό κοντά στα Νέα Μουδανιά Χαλκιδικής, ήταν μέρος του μετοχιακού συγκροτήματος της αγιορείτικης μονής Ζωγράφου και βρίσκεται στο ομώνυμο χωριστό μετόχι που πρέπει να ονομαζόταν «Επάνω Βολβός».
Δεν είναι γνωστό πότε κατασκευάστηκε (ίσως μετά το 1325), αλλά το 1465 ήταν ήδη κατεστραμμένος και ενδεχομένως δεν ανακαινίστηκε μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα (πριν το 1568), οπότε επανεμφανίζεται στις πηγές.
Το 1597 καταστράφηκε το μετόχι και μόνο το 1869 αναφέρεται στις πηγές ως οικία λεγόμενη «πύργος».
Πρόκειται για ένα κτίσμα ορθογώνιας κάτοψης (διαστάσεων 10,00x9,30 μ.), με τρεις ορόφους και σωζόμενο ύψος 12 μ. περίπου. Είναι πιθανό να υπήρχε ακόμα ένας όροφος που δεν διασώζεται. Το πάχος των τοίχων φτάνει το 1,80 μ. Στο κάτω μέρος δεν υπάρχουν ανοίγματα σε αντίθεση με τα ψηλότερα πατώματα. Η κεντρική είσοδος είναι ψηλότερα από το έδαφος για λόγους ασφαλείας. Πάνω από την είσοδο υπάρχει μια αψιδωτή εσοχή (υπέρθυρο) όπου κατά πάσα πιθανότητα ήταν η θέση της εικόνας του προστάτη Αγίου (στην προκειμένη περίπτωση, του Αγίου Γεωργίου).
Κάποια εποχή ο πύργος καλύφθηκε με επίχρισμα (ασβεστοκονίαμα), το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου έχει πέσει και φαίνεται πλέον καθαρά η λιθοδομή του κτηρίου.
Από το αρχικό βουλγάρικο μετόχι σώζονται και άλλα κτίρια όπως: το οικονομείο, η αποθήκη, ο Ι. Ναός του 1842, η μνημειακή κρήνη, κατασκευασμένη το 1853, τα κολληγόσπιτα και αρκετά βοηθητικά κτίρια που κατασκευάσθηκαν τον 19ο αιώνα. Σώζεται επίσης και τμήμα του εξωτερικού τείχους («μπαρμπακά») που προστάτευε το μετόχι.
Το 1922 παραχωρήθηκε για την εγκατάσταση προσφύγων από την Καππαδοκία, ενώ το 1996, στο πλαίσιο της προστασίας του μνημείου πραγματοποιήθηκε από την 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αποκατάσταση της στέγης.
Send Comments

Σύνδεσμοι
(Links)

Πύργος Ζωγράφου Μετοχίου Μονής Ζωγράφου (Ζωγράφου)

Παλιά Φωτογραφία
(Old Photo)

Φωτογραφίες
(Photo Gallery)

Πύργος Κρούνας Μετοχίου Μονής Χιλανδαρίου (Ιερισσός)

Γενικές Πληροφορίες
(General information)

● Ονομασία: Πύργος Κρούνας
● Χρονολογία κατασκευής: Αρχές 14ου αιώνα
● Περίοδος κατασκευής: Υστεροβυζαντινή
● Κάτοχος: Σερβική μονή Χιλανδαρίου
● Χρήση: Μετόχι της Κορόνης (Κρούνα)
● Τοποθεσία: Ιερισσός Χαλκιδικής
● GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.403021, 23.862590

Ιστορία
(History)

Friday, February 21, 2020
Πρόκειται για έναν από του πολλούς πύργους αγιορείτικων μετοχιών στη Χαλκιδική σε σχετικά καλή κατάσταση 1 χλμ έξω από την Ιερισσό Χαλκιδικής. Ο συγκεκριμένος ανήκε στη σερβική μονή του Χιλανδαρίου. Προστάτευε τις εγκαταστάσεις του μετοχιού της «Κορόνης» που ξεκινώντας από την εκκλησία του σημερινού Προφήτη Ηλία έφταναν στον δημόσιο δρόμο κοντά στη θάλασσα εκτεινόμενες κατά μήκος του ρέματος. Το όνομά του σήμερα «πύργος της Κρούνας» είναι η ακριβής μετάφραση από τα ελληνικά στα σερβικά. Στη σερβική γλώσσα η κορόνα ονομάζεται «κρούνα» και μέχρι σήμερα ο πύργος είναι γνωστός με το όνομα αυτό.
Ο πύργος είναι τετραγωνικής διατομής με μήκος πλευράς περί τα 7 μέτρα. Το σωζόμενο ύψος είναι 12 μέτρα ενώ λείπει τουλάχιστον ένας ακόμα όροφος, όπως αποδεικνύουν φωτογραφίες των αρχών του προηγούμενου αιώνα. Το οικοδομικό υλικό του πύργου της Κρούνας, όπως και των άλλων πύργων της περιοχής προέρχεται κυρίως από τα κτίσματα της αρχαίας πόλης της Ακάνθου και της αρχαίας Ουρανούπολης. Ο πύργος προστατευόταν από οχυρωματικό περίβολο εντός του οποίου υπήρχαν επίσης οι αποθήκες, οι στάβλοι και το οινοποιείο του μετοχιού. Από τον οχυρωματικό περίβολο σώζονται τμήματα της βόρειας και της ανατολικής πλευράς, συνολικού μήκους 40 μέτρων περίπου και ύψους 2,5 μέτρων. Τα υπόλοιπα τμήματα φαίνεται ότι λιθολογήθηκαν για να χρησιμοποιηθεί το οικοδομικό υλικό σε νεώτερα κτίσματα.
Από αναφορά σε πηγές του Αγίου Όρους μαθαίνουμε ότι θεμελιώθηκε στα χρόνια της βασιλείας του Μιλούτιν, αρχές του 14ου αιώνα.
Πρώτη αναφορά στο σερβικό «μετόχι της Κορόνης» γίνεται το 1320, την εποχή του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου, όταν το μοναστήρι αγόρασε 68 μόδια γης στην περιοχή της Ιερισσού και ένα πύργο στα Χρούσια. Η έκταση του μετοχιού έφτανε τότε συνολικά τα 400 μόδια (Ο «θαλάσσιος μόδιος» ως μονάδα μέτρησης καλλιεργησίμων εκτάσεων ισοδυναμούσε με 888 τετρ. μέτρα και 73 τετρ. εκατ.).
Την εποχή του τσάρου Στέφανου Ντουσάν, το 1348, αναφέρεται τελευταία φορά στα βυζαντινά έγγραφα ο πύργος και το μετόχι με τους αμπελώνες και τα χωράφια.
Το 1423 η περιοχή πέρασε στα χέρια των Οθωμανών αλλά αυτό δεν επηρέασε το ιδιοκτησιακό καθεστώς του μετοχιού.
Το 1569, οικονομικές δυσχέρειες ανάγκασαν το μοναστήρι να πουλήσει το μετόχι και τον πύργο στον ιερέα του Μαχαλά των Σιδηροκαυσίων (Στάγειρα), Βλαδίμηρο, που με τη σειρά του το μεταπούλησε στον συντοπίτη του Αντρέα, γιο του Ντέαν (σερβικής προφανώς καταγωγής).
Το 1573 αγοράστηκε και πάλι από τη μονή του Χιλανδαρίου που στη συνέχεια το πούλησε στους αδελφούς Μεχμέτ και Μουσταφά Τσελεμπή, οι οποίοι με τη σειρά τους το πούλησαν στον Εβραίο κάτοικο των Σιδηροκαυσίων, Ιωσήφ τον γιο του Αβραάμ. Περιήλθε ξανά στο μοναστήρι το 1719 που το κράτησε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.
Στην επανάσταση του 1821 ο πύργος πυρπολήθηκε, όπως και οι γειτονικοί πύργοι, από τον Μεχμέτ Εμίν Πασά και από τότε δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε.
Τέλη της δεκαετίας του 1990 ανακατασκευάσθηκαν τα ξύλινα δάπεδα, τα κλιμακοστάσια και τοποθετήθηκε κρυφή εσωτερική στέγη ώστε να χρησιμοποιηθεί ως εκθεσιακός χώρος.
Send Comments

Σύνδεσμοι
(Links)

Πύργος Κρούνας Μετοχίου Μονής Χιλανδαρίου (Ιερισσός)

Παλιά Φωτογραφία
(Old Photo)

Φωτογραφίες
(Photo Gallery)

Πύργος Μαδέμ Αγά (Πάρκο Αριστοτέλη-Στάγειρα)

Γενικές Πληροφορίες
(General information)

● Ονομασία: Πύργος Μαδέμ Αγά
● Χρονολογία κατασκευής: 15ος αιώνας
● Περίοδος κατασκευής: Οθωμανική
● Κάτοχος: Μεσαιωνικό φρουριακό συγκρότημα Σιδηροκαυσίων.
● Χρήση: Έδρα του Τούρκου τοπάρχη, του Μαδέμ Αγά
● Τοποθεσία: Πάρκο Αριστοτέλη-Στάγειρα Χαλκιδικής
● GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.529604, 23.748227

Ιστορία
(History)

Friday, February 21, 2020
O λίθινος πύργος του Μαδέμ Αγά είναι μέρος ενός Βυζαντινού και Οθωμανικού οχυρωμένου οικισμού, σε υψόμετρο 530 μέτρων, που από την αρχαιολογική υπηρεσία ονομάζεται «Μεσαιωνικό φρουριακό συγκρότημα των Σιδηροκαυσίων». Το τοπωνύμιο Σιδηροκαύσια απαντάται για πρώτη φορά τον 9ο αιώνα. Τα Σιδηροκαύσια προϋπήρχαν κατά τη βυζαντινή περίοδο και αποτελούσαν το δεύτερο μισό του 9ου αιώνα ένα από τα οκτώ γνωστά χωριά της Χαλκιδικής. Κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο, μαζί με την περιοχή της Ιερισσού και της Ρεβενίκιας (σημερινή Μεγάλη Παναγιά) αποτελούσαν το κατεπανίκιο της Ιερισσού ή της Αραβενικείας.
Από τον Βυζαντινό και Μεταβυζαντινό οικισμό των Σιδηροκαυσίων σώζονται ο συγκεκριμένος πύργος μέσα σε περιφραγμένο και προστατευμένο χώρο όπου βρίσκεται το άγαλμα του Αριστοτέλη και για αυτό ο χώρος ονομάζεται «Άλσος Αριστοτέλη». Ο πύργος αυτός έχει ορθογώνιο σχήμα σε κάτοψη με διαστάσεις 8,30x7μ και σωζόμενο ύψος 12 μέτρων περίπου και ήταν το διοικητήριο του οικισμού και η έδρα του Τούρκου τοπάρχη, του Μαντέμ Αγά («μαντέμ» είναι ο σίδηρος στα τούρκικα). Σε απόσταση 20 μέτρων από τον πύργο (μέσα στο άλσος) βρίσκονται τα ερείπια ενός άλλου πυργόσχημου κτιρίου που ήταν μάλλον το κονάκι του Μαντέμ Αγά.
Στο μέρος αυτό υπήρχε κάποια μεταλλευτική δραστηριότητα ήδη από τους Ρωμαϊκούς χρόνους, η οποία όμως ατόνησε καθώς υπήρχαν πιο αποδοτικά μεταλλεία στην αχανή Ρωμαϊκή επικράτεια. Η μεταλλευτική παραγωγή επανέκαμψε κατά τον 9ο αιώνα όταν το Βυζάντιο είχε ήδη χάσει πολλά εδάφη.
Η μεγάλη άνθηση σημειώθηκε μετά την Οθωμανική κατάκτηση. Τον 15ο αιώνα λειτουργούσαν 500-600 καμίνια όπου γινόταν παραγωγή διαφόρων μετάλλων, κυρίως αργύρου και μολύβδου. Ήδη από τα μέσα του 15ου αιώνα ο χώρος αυτός αποτελεί σουλτανικό «χάσι» και το καθεστώς αυτό ισχύει έως και τα μέσα του 19ου αιώνα. Τον 16ο αιώνα επετράπη και η λειτουργία νομισματοκοπείου. Στα 1537 εκδίδεται τρίτος κανονισμός λειτουργίας, αναφερόμενος στο νομισματοκοπείο των Σιδηροκαυσίων. Η αποδοτικότητα των μεταλλείων ελαττώνεται κατά το 17ο και 18ο αιώνα, ενώ παύει η λειτουργία του νομισματοκοπείου. Μετά από μία περίοδο διακοπής της παραγωγής γίνονται προσπάθειες επαναλειτουργίας των εργασιών κατά τον 18ο αιώνα, που οδηγούν στην οικονομική ανόρθωση της περιοχής.
Στην εξιστόρηση για τον ξεσηκωμό της Χαλκιδικής το 1821, ο οικισμός αναφέρεται ως Κάστρο Ισβόρου.
Send Comments

Παλιά Φωτογραφία
(Old Photo)

Φωτογραφίες
(Photo Gallery)

Πύργος Μαριανών Μετοχίου Μονής Δοχειαρείου (Όλυνθος)

Γενικές Πληροφορίες
(General information)

● Ονομασία: Πύργος Μαριανών
● Χρονολογία κατασκευής: 1374
● Περίοδος κατασκευής: Υστεροβυζαντινή
● Κάτοχος: Μονή Δοχειαρίου
● Χρήση: Κέντρο διαμονής και άμυνας του μετοχίου Αμαριανών (Μαριανών)
● Τοποθεσία: Όλυνθος Χαλκιδικής
● GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.314467, 23.345228

Ιστορία
(History)

Friday, February 21, 2020
Ο υστεροβυζαντινός πύργος των Μαριανών βρίσκεται 1,5 χιλιόμετρα βόρεια του αρχαιολογικού χώρου και του σημερινού οικισμού της Ολύνθου (πρώην Μυριόφυτο) στην αριστερή πλευρά του επαρχιακού δρόμου προς Πολύγυρο.
Η ονομασία αυτή της περιοχής «Αμαριανά» είναι γνωστή από παλιά. Απαντάται για πρώτη φορά σε έγγραφο του 996.
Αποτελεί ένα από τα πιο ωραία δείγματα βυζαντινών πύργων στη Χαλκιδική. Για την κατασκευή του πέραν της πέτρας από το παρακείμενο λατομείο χρησιμοποιήθηκαν πλήθος κεράμων (χαρακτηριστικό της βυζαντινής τοιχοποιίας) καθώς και αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη από τα ερείπια της Ολύνθου.
Σήμερα σώζεται σε ύψος 12 περίπου μέτρων και 3 ορόφων (αρχικά 15 μ.). Η είσοδος βρίσκεται στα 2 μέτρα από την επιφάνεια της γης και εξασφαλιζόταν με ξύλινη σκάλα, η οποία δεν έχει σωθεί. Μετά την είσοδο υπάρχει μικρός προθάλαμος και αριστερά κτιστή σπειροειδής κλίμακα που οδηγεί στον 1ο όροφο. Ο κύριος χώρος είναι στεγασμένος με θολωτή οροφή από πλίνθους και πιθανότατα αποτελούσε δεξαμενή. Οι τοίχοι του πρώτου ορόφου σώζονται μόνο τμηματικά ενώ οι κόγχες σε αυτούς προδίδουν την ύπαρξη παρεκκλησίου (σύνηθες εντός των πύργων, αν όχι ο κανόνας). Από το δεύτερο όροφο σώζεται μόνο ελάχιστο τμήμα των κατώτερων τοίχων του.
Ενδιαφέροντα στοιχεία στην τοιχοποιία του αποτελούν εκτός από τα λίγα μαρμάρινα τμήματα (κίονες και παραστάδες) από την αρχαία Όλυνθο, ένα ανάγλυφο και 2 κεραμοπλαστικοί σχηματισμοί. Το ανάγλυφο βρίσκεται στην πρόσοψη και παριστά σταυρό λιτανείας ανάμεσα σε δύο φύλλα. Στην πρόσοψη επίσης με τους κεράμους σχηματίζεται σταυρός και η συντομογραφία ΙC XC N K (Ιησούς Χριστός Νικά). Στη νότια τοιχοδομή παρατηρούμε σχηματισμένο με κεράμους επίσης το σταυρόγραμμα της Μονής Δοχειαρίου.
Σε απόσταση 150 μ βορειοανατολικά του πύργου, στην απέναντι πλευρά του δρόμου) βρίσκεται ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Νικολάου. Σώζεται σχεδόν ολόκληρη η κόγχη του Αγίου Βήματος. Από μια σύντομη ανασκαφική έρευνα προέκυψε ότι πρόκειται για ένα πολύ αξιόλογο κτίσμα. Πρόκειται για μεγάλη παλαιοχριστιανική βασιλική. Ίσως να ήταν ο ναός των Αμαριανών και όχι απλά το παρεκκλήσι του μετοχιού.
To 1373, η Άννα Καντακουζηνή η Παλαιολογίνα, κάτοχος ενός κτήματος στα Αμαριανά (Mαριανά), θα το πουλήσει με την έγκριση του άντρα της Μέγα Δομέστικου Δημήτριου Παλαιολόγου στη Μονή Δοχειαρίου στο τρίτο της αξίας του (600 υπέρπυρα, πληρωμένα σε 600 ουγγιές βενετικών δουκάτων). Το υπόλοιπο της αξίας θα θεωρηθεί δωρεά στη Μονή προς σωτηρία ψυχής. Ο πύργος αναστηλώθηκε το 1374 από τους μοναχούς και χρησίμευε ως κέντρο αναφοράς και άμυνας του κτήματος της μονής Δοχειαρίου.
Χτισμένος σε μικρό λόφο, επόπτευε όλη την πεδιάδα ως τον κόλπο της Κασσάνδρας, την κοίτη του Ολύνθιου ποταμού, καθώς και την οδό που οδηγούσε από τη Βόρεια Χαλκιδική στη χερσόνησο της Κασσάνδρας.
Send Comments

Σύνδεσμοι
(Links)

Πύργος Μαριανών Μετοχίου Μονής Δοχειαρείου (Όλυνθος)

Παλιά Φωτογραφία
(Old Photo)

Φωτογραφίες
(Photo Gallery)

Πύργος Μετοχίου ή Σουφλάρ Μονής Βατοπεδίου (Νέα Τρίγλια)

Γενικές Πληροφορίες
(General information)

● Ονομασία: Πύργος Σουφλάρ
● Χρονολογία κατασκευής: 16ος αιώνας
● Περίοδος κατασκευής: Οθωμανική
● Κάτοχος: Έδρα τσιφλικιού Οθωμανού γαιοκτήμονα
● Χρήση: Μετόχι Μονής Βατοπεδίου
● Τοποθεσία: Νέα Τρίγλια Χαλκιδικής
● GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.310572, 23.211008

Ιστορία
(History)

Friday, February 21, 2020
Ο χρόνος κατασκευής του πύργου (και του συγκροτήματος) δεν είναι γνωστός. Λαμβάνοντας υπόψη την τεχνολογία κατασκευής και την ομοιότητα με τον πύργο στα Βασιλικά Θεσσαλονίκης, μάλλον κτίστηκε περί τον 16ο αιώνα (ίσως λίγο πριν ή λίγο μετά) και ότι ήταν η έδρα του τσιφλικιού κάποιου Οθωμανού γαιοκτήμονα. Δηλαδή παρά την ονομασία του, ο πύργος δεν ήταν ένας από τους πολλούς μετοχικούς μοναστηριακούς πύργους της Χαλκιδικής.
Η τρέχουσα ονομασία «πύργος Μετοχίου» προέρχεται από το κτίριο που είναι δίπλα στον πύργο και το οποίο ονομάζεται «Μετόχι» επειδή υπήρξε ιδιοκτησία της Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους. Ο πύργος όμως είναι πολύ παλιότερος από το «Μετόχι».
Το συγκρότημα ήταν στην κορυφή υψώματος που τότε είχε πολύ καλή θέα στον κάμπο της περιοχής και σε μεγάλο τμήμα της νοτιοδυτικής ακτής της Χαλκιδικής. Επί Τουρκοκρατίας η τοποθεσία/οικισμός όπου βρισκόταν ο πύργος λεγόταν Σουφλάρ.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Τούρκος μπέης του Σουφλάρ πούλησε το τσιφλίκι μαζί με τον πύργο στον Ισραηλιτικής καταγωγής Σαούλ Μοδιάνο ο οποίος το 1903 το πούλησε στη Μονή Βατοπεδίου (κατόπιν ενεργειών του Έλληνα προξένου στη Θεσσαλονίκη Κορομηλά). Το 1909 η Μονή έχτισε το κτίριο που ονομάστηκε Μετόχι κολλητά με τον πύργο. Ο πύργος δεν γκρεμίστηκε προφανώς επειδή ήταν ακόμα κατάλληλος για χρήση.
Το ύψος του πύργου φτάνει τα 5 μέτρα περίπου ενώ οι αρχικές διαστάσεις της βάσης του ήταν 5.1x6.7 μέτρα. Ο νότιος τοίχος του είναι προέκταση του τοίχου του περιβόλου, αν και δεν αποκλείεται αυτή η διαμόρφωση να έγινε κατά τις εργασίες κατασκευής του Μετοχίου.
Το Μετόχι της Νέας Τρίγλιας είναι έργο ιδιαίτερης αξίας και χαρακτηρίσθηκε ως διατηρητέο μνημείο σύμφωνα με το ΦΕΚ 244/Β/23-4-81. Το μνημείο αποτελείται από το σπίτι του οικονόμου, τον πύργο και τους χώρους διαμονής των καλλιεργητών, όλα ενταγμένα σε ενιαίο χώρο όπου ορίζεται από πέτρινο περίβολο ο οποίος διασώζεται κατά ένα τμήμα του.
Με το πέρασμα των χρόνων παρουσιάστηκαν φθορές και ζημιές με αποτέλεσμα να απαιτούνται συμπληρωματικές αναστηλωτικές παρεμβάσεις τόσο στα κτίσματα όσο και στον περιβάλλοντα χώρο του Μετοχιού. Η νέα Δημοτική Αρχή αποφάσισε να ξεκινήσει ξανά την προσπάθεια για την ανάδειξη του μνημείου με σκοπό τη δημιουργία ενός πολυχώρου πολιτιστικών δραστηριοτήτων, σημαντικού για όλο τον Δήμο Προποντίδας.
Send Comments

Σύνδεσμοι
(Links)

Πύργος Σουφλάρ Μετοχίου Μονής Βατοπεδίου (Νέα Τρίγλια)

Παλιά Φωτογραφία
(Old Photo)

Φωτογραφίες
(Photo Gallery)

Πύργος Προσφορίου ή Λοκ Μετοχίου Μονής Βατοπεδίου (Ουρανούπολη)

Γενικές Πληροφορίες
(General information)

● Ονομασία: Πύργος Προσφορίου
● Χρονολογία κατασκευής: Πριν το 1344
● Περίοδος κατασκευής: Υστεροβυζαντινή
● Κάτοχος: Μονή Βατοπεδίου
● Χρήση: Μετόχι Προσφόριον
● Τοποθεσία: Ουρανούπολη Χαλκιδικής
● GPS (Γεωγραφικό Πλάτος & Μήκος τοποθεσίας): 40.325086, 23.979955

Ιστορία
(History)

Friday, February 21, 2020
Ο πύργος του Προσφορίου είναι ένας από τους μεγαλύτερους και καλύτερα σωζόμενους μετοχιακούς Πύργους της Χαλκιδικής. Ο Πύργος ήταν το βασικό κτίριο του Μετοχιού «Προσφόριον» της Μονής Βατοπεδίου, του οποίου τον αρχικό πυρήνα κατείχε η αγιορείτικη μονή ήδη από το 1018. Πρόκειται για το μοναδικό κατοικημένο (μέχρι πρόσφατα) πύργο της Χαλκιδικής και έχει ύψος 22 μέτρα. Ο αρσανάς και ο αντίστοιχος που βρίσκεται στην Αμμουλιανή (κτίσμα, επίσης, της Μονής Βατοπεδίου) αποτελούν τα μοναδικά δείγματα μετοχιακών κτισμάτων του είδους, εκτός Αγίου Όρους.
Δύο είναι οι οικοδομικές φάσεις του πύργου, πριν από τη γενική επισκευή των μέσων του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με τις έρευνες, το κάτω μέρος του κτιρίου ανήκει στη βυζαντινή περίοδο και πιθανότατα χρονολογείται πριν από τα μέσα του 14ου αιώνα (πριν το 1344) σύμφωνα με έγγραφα της εποχής. Τον Μάιο του 1379 εγκαταστάθηκε προσωρινά σε αυτό ο δεσπότης της Θεσσαλονίκης, I. Παλαιολόγος, όπου τον επισκέφθηκαν οι αγιορείτες και από τον πύργο εξέδωσε ευεργετικά έγγραφα υπέρ του Αγίου Όρους.
Η δεύτερη οικοδομική φάση, που περιλαμβάνει το άνω μέρος του κτιρίου χρονολογείται πιθανόν στην πρώιμη τουρκοκρατία μετά τον ισχυρό σεισμό του 1585, ο οποίος ευθύνεται για μεγάλες καταστροφές που έγιναν τότε στην περιοχή. Εκείνη την περίοδο ο πύργος πρέπει να ήταν ψηλότερος κατά έναν τουλάχιστον όροφο, από τον οποίο θα λειτουργούσαν οι καταχύστρες, που σώζονται σήμερα στην κορυφή του μισές και αχρηστεμένες. Στην ίδια χρονική περίοδο φαίνεται ότι χρονολογείται και το τείχος του μικρού περιβόλου έξω από τον πύργο, ο μπαρμπακάς, ενώ το οίκημα του είναι έργο του 19ου αιώνα.
Στα μέσα του 19ου αιώνα, μετά την καταστροφή του 1821, το συγκρότημα δέχτηκε μία σειρά από επεμβάσεις που έδωσαν και τη σημερινή του μορφή. Σύμφωνα με τις έρευνες όλο το εσωτερικό του πύργου είχε κατασκευαστεί τότε από ξύλο και η στέγη του, καθώς και το ξυλόπηκτο εσωτερικό οίκημα του μπαρμπακά μαζί με το άνω μέρος των εξωτερικών λιθοδομών του. Δύο επιγραφές χρονολογούν τις εργασίες στον Πύργο στα 1862 και στον μπαρμπακά λίγα χρόνια νωρίτερα.
Μέχρι το 1922 χρησίμευε ως κατοικία του διαχειριστού του μετοχιού. Το 1924 εγκαταστάθηκαν σε αυτόν προσωρινά προσφυγικές οικογένειες από την Μ. Ασία. Το 1928 εγκαταστάθηκε εκεί με άδεια της κοινότητας το ζεύγος Sidney και Joyce Loch. Η συνεργασία του ζεύγους, που χρησιμοποιούσε σχέδια αντιγραμμένα από κώδικες των μοναστηριών, με γυναίκες των προσφυγικών οικογενειών που γνώριζαν ήδη την τέχνη της υφαντικής, έβαλε τα θεμέλια μιας τοπικής βιοτεχνίας. Το ζεύγος Λοκ πρόσφεραν σημαντικό κοινωνικό έργο στους κατοίκους της Ουρανούπολης για περισσότερα από 50 χρόνια.
Η πρώτη σύγχρονη στερεωτική επέμβαση έγινε στον Πύργο το 1975 από την αρχαιολογική υπηρεσία. Η 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ανέλαβε στη συνέχεια ένα πρόγραμμα εργασιών το οποίο υλοποιήθηκε σταδιακά και περιέλαβε ως σήμερα την επισκευή της ξύλινης στέγης και την αποκατάσταση του ξύλινου φέροντος οργανισμού στο εσωτερικό του Πύργου. Το 1986 περιήλθε μαζί με τον Μπαρμπακά και τον Αρσανά στην κατοχή του Υπουργείου Πολιτισμού και της 10ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Σήμερα στους ορόφους του πύργου-μουσείου, εκτίθενται αρχαία ευρήματα από τον Άθωνα, την Ιερισσό, τη Βαρβάρα, τη Μεγάλη Παναγία, το Παλαιοχώρι και τα Σιδηροκαύσια. Σημαντικά εκθέματα του μουσείου αποτελούν τα δύο χάλκινα κράνη κορινθιακού τύπου του 6ου π.Χ. αιώνα, που βρέθηκαν στον Άθω, καθώς και πολλά κοσμήματα που βρέθηκαν στην αρχαία Άκανθο, το Παλαιόκαστρο και τη Μεγάλη Παναγία. Επίσης εκτίθενται σημαντικά ευρήματα της Μονής Ζυγού. Ανάμεσα τους το μολυβδόβουλο του «ταπεινού Αθανασίου» του Αθωνίτη, που χρονολογείται στα τέλη του 10ου αιώνα μ.Χ., ένα γυάλινο καντήλι και ένα περίτεχνο εφυαλωμένο πινάκιο. Σημαντικό έκθεμα είναι οι επιγραφές από τη Βαρβάρα και το κάστρο Νέπωσι, έργα της Χριστιανικής περιόδου.
Send Comments

Σύνδεσμοι
(Links)

Πύργος Προσφορίου Μετοχίου Μονής Βατοπεδίου (Ουρανούπολη)

Παλιά Φωτογραφία
(Old Photo)

Φωτογραφίες
(Photo Gallery)

Sunspot Web Design
© Sunspot Web Design 2015-2023 ®

Τηλέφωνα επικοινωνίας :
+302374023330 & +306946676500
Υπεύθυνοι ιστοσελίδας :
Μαίρη Παπαδοπούλου & Βαγγέλης Κατσαρίνης
ΕΔΡΑ : Κασσάνδρεια Χαλκιδικής
e-mail :
Σαν την Χαλκιδική... δεν έχει !
Wednesday, May 19, 2021
Φως, ήλιος, καυτό αεράκι, θάλασσα, απέραντο γαλάζιο, μαγευτικές ακρογιαλιές, υπέροχες παραλίες, νησάκια λουσμένα στο χρώμα, ο ήχος των τζιτζικιών, βαρκάδες, παιχνίδια στην άμμο, βουτιές από ψηλούς βράχους, μακροβούτια, εξερεύνηση με μάσκα και βατραχοπέδιλα, βόλτες με θαλάσσιο ποδήλατο, θαλάσσια σπορ, μάζεμα κοχυλιών, ατελείωτα ηλιοβασιλέματα, φεγγαρόστρατες με πανσέληνο, μουσική, συναυλίες, ζεστές νύχτες κάτω από τα αστέρια, θερινό σινεμά, μουσική και χορός, φεστιβάλ, βόλτα στους αρχαιολογικούς χώρους, βυζαντινοί πύργοι και εκκλησίες, ουζάκι και ρετσίνα, τσίπουρο με μύδια αχνιστά, χταποδάκι στα κάρβουνα, ψάρια στην σχάρα με παγωμένη Μαλαγουζιά, πράσινες ελιές Χαλκιδικής, λιαστές ντομάτες, υποβρύχιο βανίλια, σπιτική παγωμένη βυσσινάδα, καρπούζι, σταφύλι, παγωμένος φραπέ, δροσερά κοκτέιλ στο κύμα συνδυασμένα με την Ελληνική φιλοξενία κάνουν την Χαλκιδική έναν από τους πρώτους τουριστικούς προορισμούς για εκατομμύρια ταξιδιώτες από όλο τον κόσμο !

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση
και γενικά η αναπαραγωγή των κειμένων της ιστοσελίδας, με οποιοδήποτε μέσο ή τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά, χωρίς γραπτή άδεια του δημιουργού. Οι φωτογραφίες αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του Sunspot Web Design, βάσει του νόμου 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το νόμο 100/1975). Σημειώνεται ότι η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Εάν επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε μία ή περισσότερες από τις φωτογραφίες για παρουσίαση σε έντυπο μέσο ή ιστοσελίδα, υποχρεούστε να αναφέρετε στην ίδια σελίδα και σε ευκρινές σημείο με link το website: ως πηγή των εικόνων.

Send Comments
Find us on Facebook
Kassandra Halkidiki
Kassandra Hotels