Γενικές Πληροφορίες
(General information)
● ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ: Ένατη (9η)
● ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΙΔΡΥΣΗΣ: 919 ή 970
● ΙΔΡΥΤΕΣ: Μοναχοί Μωυσής, Ααρών και Ιωάννης
● ΘΡΗΣΚΕΥΜΑ: Ορθόδοξη Εκκλησία
● ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ: Βουλγαρική
● ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ: στον Άγιο Γεώργιο
● ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ: 23 Απριλίου
● ΑΠΟΓΡΑΦΗ 2011: 48
● ΤΗΛΕΦΩΝΟ: +302377023247
● ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: http://www.kedak.gr/iera-moni-zwgrafou/odiporiko/194/
● e-mail: zograf.logos@gmail.com
● ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ: 63086 Χερσόνησος του Άθω, Ελλάδα
● Γεωγραφικές συντεταγμένες: 40.30638, 24.16016
ΙΣΤΟΡΙΑ
Friday, February 21, 2020
Η ιερά Μονή Ζωγράφου βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της αθωνικής χερσονήσου, αθέατη από τη θάλασσα, επάνω σε δασώδη πλαγιά. Κατά την παράδοση κτίστηκε τον 10ο αιώνα, στα χρόνια του αυτοκράτορα Λεοντίου ΣΤ΄ του Σοφού, από τρεις μοναχούς από την Αχρίδα. Λόγω διαφορών μεταξύ τους, για το όνομα της Μονής άφησαν στο Ναό ξύλινη πλάκα, στην οποία σχηματίστηκε η εικόνα του Αγίου Γεωργίου, στον οποίο και αφιερώθηκε. Στο Τυπικό του Τσιμισκή του 972 αναφέρεται το όνομα «Γεώργιος Ζωγράφος». Εκτιμάται ότι η χρονολογία αυτή συμπίπτει με την ίδρυσή της.
Αρχικά, η ιερά Μονή Ζωγράφου ήταν ελληνική και όλοι οι εκπρόσωποί της υπογράφουν ελληνικά. Για πρώτη φορά το 1192 εκδηλώνεται το ενδιαφέρον των βασιλέων της Βουλγαρίας, γεγονός που ενθαρρύνει την προσέλευση βουλγαρόφωνων μοναχών στον Άθωνα και την αλλαγή του χαρακτήρα της Μονής. Η Μονή ενισχύθηκε επανειλημμένα από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο.
Στις αρχές του 13ου αιώνα υπέστη σοβαρές καταστροφές από Καταλανούς πειρατές, αλλά και τους ενωτικούς του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ και του Πατριάρχη Βέκκου, οι οποίοι θανάτωσαν δια πυρός είκοσι έξι μοναχούς και λαϊκούς στον Πύργο της (ο Ηγούμενος της Μονής, Θωμάς, εικοσιένας μοναχοί και τέσσερις λαϊκοί), το 1279/1280. Το 1873 ανεγέρθηκε Μνημείο των είκοσι έξι αυτών μαρτύρων στη θέση του παλιού Πύργου. Για την αποκατάσταση των καταστροφών οι αυτοκράτορες Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος και Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος ενίσχυσαν σημαντικά το Μοναστήρι. Το ίδιο έκαναν και ο Μιχαήλ Ασάν της Βουλγαρίας καθώς και Ηγεμόνες της Σερβίας και της Μολδαβίας.
Το μοναστηριακό συγκρότημα είναι μεγαλοπρεπές, με ορθογώνια βασική διάταξη των κτιρίων και προεξέχοντα επί μέρους τμήματα στο εξωτερικό περίγραμμα. Η είσοδος της Μονής με το Διαβατικό βρίσκονται στη βορεινή πλευρά του συγκροτήματος.
Το Καθολικό, απέναντι από το Διαβατικό, είναι κτισμένο κάθετα στον άξονα της αυλής και τη διαχωρίζει σε δύο τμήματα. Μεγάλο μέρος των κτισμάτων των Πτερύγων είναι δομημένο με λαξευτούς ορθογώνιους λίθους και πλίνθους με ισοδομική τοιχοποιία. Τα παλαιότερα σωζόμενα κτίρια είναι των αρχών του 16ου αιώνα. Η νοτιοανατολική Πτέρυγα της Μονής είναι ανακαινισμένη το 1716. Η βορεινή Πτέρυγα, το πρόπυλο και η δυτική Πτέρυγα - η επιβλητικότερη της Μονής - είναι κτισμένες την περίοδο από το 1862 μέχρι το 1896. Η Μονή Ζωγράφου είναι κοινοβιακή από το 1849 με Σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Ανθίμου Δ΄. Κατέχει την 9η θέση στην ιεραρχία των Μονών του Αγίου Όρους. Η Μονή έχει οκτώ Παρεκκλήσια μέσα στο χώρο της και άλλα οκτώ εξωτερικά του οικοδομικού της συγκροτήματος.
ΑΡΣΑΝΑΣ
Friday, February 21, 2020
Το συγκρότημα του αρσανά της μονής Ζωγράφου βρίσκεται στο Σιγγιτικό κόλπο λίγο βορειότερα του αρσανά της Μονής Κωνσταμονίτου. Συνδέεται με τη μονή με αμαξιτό χαλικόστρωτο δρόμο που υποκατέστησε το εξαιρετικό λιθόστρωτο μονοπάτι. Ο αρσανάς είναι ένα αξιόλογο οικοδομικό συγκρότημα που περιλαμβάνει, οχυρωματικό πύργο, το παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου ανεμόμυλο, νεώριο, αποθήκες και εργατόσπιτα. Στην εγγύς περιοχή του αρσανά μέσα στη θάλασσα σώζονται τα ερείπια αρχαίου πολίσματος. Η αρχική φάση του αρσανά χρονολογείται το 1475. Η κατασκευή του οχυρωματικού πύργου υπολογίζεται στις αρχές του 16ου αιώνα. Διαδοχικές τροποποιήσεις και προσθήκες στους επόμενους αιώνες και η ανέγερση του ναού το 1897 ολοκληρώνουν την μορφή του οικοδομικού συγκροτήματος. Η κατασκευή των συνοδευτικών κτιρίων του συγκροτήματος πραγματοποιήθηκε κατά τον 19ο - 20ο αιώνα.
ΠΥΡΓΟΙ
Στην Ιερά Μονή Ζωγράφου είναι γνωστή η θέση ενός Πύργου, όπου, κατά την Παράδοση, κάηκαν το 1276 οι είκοσι έξι μάρτυρες της Μονής, γεγονός που απεικονίζεται και σε τοιχογραφία του Καθολικού. Η θέση του Πύργου αυτού ταυτίζεται σήμερα με τη θέση του μνημείου των είκοσι έξι μαρτύρων, ενώ ένας άλλος Πύργος, στη βορειοανατολική γωνία της Μονής χρησιμοποιούνταν άλλοτε σαν τόπος εγκλεισμού - σωφρονισμού μοναχών της Μονής.
Ο πιο εντυπωσιακός Πύργος της Μονής βρίσκεται στον Αρσανά της και είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες αλλά και καλοδιατηρημένους του Αγίου 'Ορους. Ο Πύργος αυτός, σε συνδιασμό με τα λοιπά, όμορα κτίσματα, δηλαδή Παρεκκλήσι και Κελί, αποτελεί ένα από τα αρμονικότερα αρχιτεκτονικά σύνολα.
ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ (Σκήτες - Κελιά - Καθίσματα)
Η Ιερά Μονή Ζωγράφου διαθέτει σήμερα εξαρτήματα, τόσο στον ευρύτερο χώρο της, όσο και στην περιοχή των Καρυών. Στην ευρύτερη περιοχή της έχει οκτώ Καθίσματα ενώ στην περιοχή των Καρυών βρίσκονται δύο Κελιά (το ένα ερειπωμένο, πλέον) και δύο Αντιπροσωπεία της, το παλιό και το νέο. Στο κέντρο των Καρυών διαθέτει επίσης δύο κτίσματα κοσμικών χρήσεων (παλιά εργαστήρια). Πρόκειται για δύο καλοδιατηρημένα, διώροφα κτίσματα που χρησιμοποιούνται ως εστιατόριο - ξενοδοχείο και κατάστημα, αντίστοιχα.
